Print Friendly, PDF & Email

Αποκατάσταση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ – Μέρος 1ο

Αντιφάσεις κι Επιβιώσεις από την πορεία πάλης με τον οπορτουνισμό

Αναδημοσιεύουμε το άρθρο του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ που δημοσιεύτηκε στην ΚΟΜΕΠ στο Τεύχος 6 του 2013 με τον τίτλο: «Η Πορεία αποκατάστασης του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ». Λόγω του μεγέθους του θα το «σπάσουμε» σε 5 μέρη.

Το ΚΚΕ, συμπληρώνοντας 95 χρόνια ύπαρξης και δράσης, μπαίνει στην τελευταία πενταετία για τη συμπλήρωση των 100 χρόνων, το Νοέμβρη του 2018.

Στην πενταετία που προηγήθηκε το Κόμμα μας είχε σημαντικά ιδεολογικά – πολιτικά επιτεύγματα:

Την Απόφαση του 18ου Συνεδρίου (Φλεβάρης 2009) «Εκτιμήσεις και Συμπεράσματα από τη Σοσιαλιστική Οικοδόμηση στον 20ό αιώνα, με επίκεντρο την ΕΣΣΔ. Η αντίληψη του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό».

Το εγκεκριμένο από Πανελλαδική Συνδιάσκεψη (Ιούλης 2011) «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, τ. Β΄ 1949-1968».

Το «Πρόγραμμα του ΚΚΕ», όπως διαμορφώθηκε στο 19ο Συνέδριό του (Απρίλης 2013).

95 χρόνια ΚΚΕ
Αποκατάσταση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ – Μέρος 1ο

Ενα από τα καθήκοντα της επόμενης πενταετίας είναι να ολοκληρώσει την ιστορική μελέτη της δράσης του για την περίοδο από την ίδρυσή του έως την κρίση του 1991, αλλά και να μελετήσει την ιστορία της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ), τμήμα της οποίας υπήρξε μέχρι την αυτοδιάλυσή της.

Οπως έχουμε ήδη σημειώσει και στον Πρόλογο του Β’ Τόμου του Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ:

«Η επανεκτίμηση θέσεων και πολιτικών επιλογών, που προκύπτει από την αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας, δε συνιστά λαθολογία, δεν ανοίγει δρόμο στον αναθεωρητισμό και οπορτουνισμό. Οδηγεί σε επαναστατικού χαρακτήρα διόρθωση λαθών.

Μηδενισμό και απογοήτευση παράγει η λαθολογία, δηλαδή η χρησιμοποίηση των λαθών για άρνηση της ηρωικής ιστορίας της ταξικής πάλης στην Ελλάδα με την καθοδήγηση του ΚΚΕ, για εγκατάλειψη ιδεολογικών αρχών, για αιτιολόγηση οπορτουνιστικών επιλογών».[1]

Είναι φυσικό ότι η παραπάνω εκτίμηση δεν αφορά μόνο την περίοδο 1949 – 68, αλλά και την προηγούμενη, καθώς και την επόμενη. Αναμφίβολα η ιστορία θ’ αναδείξει αδυναμίες και ανεπάρκειες και της τελευταίας περιόδου, αυτής που ξεκίνησε το 1991.

Αυτό δε σημαίνει ότι θα χάσουν την ισχύ τους τα συμπεράσματα που βγήκαν ως καταστάλαγμα της ιστορικής έρευνας και μελέτης προηγούμενων περιόδων, όπως αυτά που αφορούσαν τη στρατηγική του Κόμματός μας, πολλών ΚΚ, της ίδιας της ΚΔ, τη στάση απέναντι στη σοσιαλδημοκρατία, στο ζήτημα της κυβέρνησης χωρίς επαναστατική ανατροπή της αστικής εξουσίας.

Εδώ κι ενάμισι χρόνο, αναπτύσσεται μία επίθεση η οποία, ανεξάρτητα από πού προέρχεται, έχει ως στόχο να πετύχει ό,τι δεν κατάφερε ο οπορτουνισμός το 1968 και το 1991: Να μετατραπεί το ΚΚΕ σε συνιστώσα της οπορτουνιστικής και ρεφορμιστικής Αριστεράς.

Να είναι το Κόμμα εγκλωβισμένο σε περίπτωση που ξεσπάσει κάποια μορφή κοινωνικής εξέγερσης.

Ετσι, από ένα ευρύ φάσμα οπορτουνιστικών, σοσιαλδημοκρατικών, αστικορεφορμιστικών δυνάμεων βάλλεται η άρνηση του Κόμματός μας να συμπράξει ή να πρωτοστατήσει στη διαμόρφωση μιας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας για την ανάδειξη μιας «αριστερής», «αντιμνημονιακής», «αντιφασιστικής» κυβέρνησης.

Αποκατάσταση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ - Μέρος 1ο

Στην αρχή ο Σύριζα (όσο ακόμα ήταν πιο διακριτά συγκροτημένες οι οπορτουνιστικές δυνάμεις ως ξεχωριστά κόμματα στο συμμαχικό σχήμα Σύριζα), στη συνέχεια τμήμα αυτού, αλλά κι ανώνυμοι εκ των έσω διαφωνούντες με τη στρατηγική του ΚΚΕ, άδραξαν την ευκαιρία του εκλογικού αποτελέσματος για να ξεμπερδέψουν με το Κόμμα, αλλά για μια ακόμη φορά δεν τα κατάφεραν, παρά τις σοβαρές πολιτικές εκλογικές απώλειές του.

Τροφοδότησαν και τροφοδοτούν την αυταπάτη αριστερού «αρώματος», ότι μέσω της αντιμνημονιακής πολιτικής και αστικών εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων θ’ ανακοπεί η επιδείνωση της θέσης του λαού, θα πραγματοποιηθεί παραγωγική ανάπτυξη προς όφελος του λαού, ακόμα και ότι μπορεί ν’ ανοίξει ο δρόμος για το σοσιαλισμό, σιγά – σιγά, εξελικτικά, «με το μαλακό».

Βεβαίως ο σοσιαλισμός που επαγγέλλονται δεν είναι τίποτε άλλο παρά ατόφιος καπιταλισμός με αριστερό αστικό κυβερνητικό σχήμα.

Ομως είναι γνωστό ότι το κοινωνικοοικονομικό σύστημα δε χαρακτηρίζεται από το κόμμα που είναι στην εξουσία, αλλά από τον τρόπο παραγωγής που κυριαρχεί, από τις σχέσεις ιδιοκτησίας που προστατεύονται συνολικά από την πολιτική εξουσία (απ’ όλη τη νομοθεσία και τους μηχανισμούς της, αναπόσπαστο μέρος των οποίων είναι και η κυβέρνηση).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Κίνα, με το Κομμουνιστικό Κόμμα στην εξουσία, αλλά με οικονομία αναπτυσσόμενη καπιταλιστική που την έχει φέρει μάλιστα στη δεύτερη θέση κατάταξης στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, ενώ οι μισθοί είναι από τους χαμηλότερους διεθνώς.

Αλλά υπάρχουν και πολλά άλλα αρνητικά παραδείγματα συμμετοχής ή στήριξης αστικών κυβερνήσεων από ΚΚ (π.χ. το Χιλιανό, το ΚΚ Γερμανίας το 1923, του δικού μας Κόμματος το 1944 με την απελευθέρωση) που τελικά αυτή η συμμετοχή λειτούργησε σε βάρος του εργατικού κινήματος στο συσχετισμό της πάλης του με την αστική εξουσία.

Εχει, λοιπόν, σημασία να θυμηθούμε διαχρονικά την τακτική του οπορτουνισμού, μέσα κι έξω από το Κόμμα, στην πολεμική που άσκησε στο ΚΚΕ, στην πλειοψηφία της ΚΕ σε κρίσιμες στιγμές της διαπάλης, πράγμα που αποδεικνύει τους τυχοδιωκτικούς ελιγμούς που κάνει για να πετύχει τον σταθερό κι απαρέγκλιτο σκοπό του.

Αποκατάσταση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ - Μέρος 1ο

Το 1968 και μετά κατηγορούσαν το ΚΚΕ ως δογματικό κόμμα που δεν έβλεπε την ανάγκη «αναθεώρησης» του μαρξισμού – λενινισμού στο ζήτημα του κράτους και της πολιτικής εξουσίας, στο ρόλο των μεταρρυθμίσεων κλπ.[2]

Στο αποκορύφωμα της διαπάλης την περίοδο 1989-91 πολεμούσαν το ΚΚΕ γιατί δεν εγκατέλειπε τον μαρξισμό – λενινισμό αντικαθιστώντας τον μ’ ένα εκλεκτικό χαρμάνι από ιδέες του διαφωτισμού, διάφορων οπορτουνιστικών ρευμάτων μαζί με ορισμένες ιδέες του Μαρξ,

κυρίως από τα πρώτα χρόνια ενασχόλησής του με τη διαμόρφωση της νέας επαναστατικής θεωρίας, όταν υποχρεωτικά στηρίχτηκε σε ρεύματα της αστικής φιλοσοφίας που υιοθετούσαν τη διαλεκτική μέθοδο, αλλά όχι το διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό.

Η οπορτουνιστική πολιτική έριχνε «στο πυρ το εξώτερον» τον Λένιν, τη λενινιστική ανάπτυξη του μαρξισμού πριν απ’ όλα στο ζήτημα του εργατικού – σοσιαλιστικού χαρακτήρα της επανάστασης, της δικτατορίας του προλεταριάτου, τη θέση για τον αδύνατο κρίκο σε σχέση με την επαναστατική κατάσταση και τη σοσιαλιστική επανάσταση σε μια χώρα, τον επαναστατικό εργατικό χαρακτήρα του Κόμματος.

Την περίοδο των εκλογικών αναμετρήσεων και προσυνεδριακή του 19ου Συνεδρίου (2012 – 13) κατηγορούσαν το ΚΚΕ για παρέκκλιση, παραβίαση του Προγράμματος του Κόμματος του 15ου Συνεδρίου, ανευθυνότητα, αδιαφορία κι ανοχή για το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης με κορμό τη ΝΔ.

Το άλλοθι για μια τέτοια επίθεση βρέθηκε κυρίως σε μια φράση του Προγράμματος του 15ου, σύμφωνα με την οποία αντιμετωπιζόταν όχι ως επιδίωξη, αλλά ως πιθανότητα ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης αντιμονοπωλιακών αντιιμπεριαλιστικών δυνάμεων μετά από εκλογική διαδικασία.

Μάσκες
Αποκατάσταση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ – Μέρος 1ο

Βεβαίως ο Σύριζα κι οι διάφοροι οπορτουνιστές που πολέμησαν το Κόμμα, ανάμεσά τους μερικοί κρυμμένοι στην ανωνυμία, αλλοίωσαν το πραγματικό νόημα αυτής της θέσης, την κυβέρνηση που περιέγραφε την ταύτισαν με την αντιμνημονιακή κυβέρνηση με κορμό το Σύριζα.

Τακτική τους είναι να χρησιμοποιούν ορισμένη ορολογία από την ιστορία του ΚΚΕ και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος για να στηρίξουν ότι μέσα από μεταρρυθμίσεις στο αστικό κράτος και με τη στήριξη του λαϊκού κινήματος μπορεί να υπάρξει φιλολαϊκή διέξοδος από την κρίση,

ανατροπή της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και πέρασμα στο σοσιαλισμό, ένα σοσιαλισμό που κάθε τάση, ομάδα, τον αντιλαμβάνεται όπως την βολεύει.

Η προσυνεδριακή περίοδος γέμισε από άρθρα και σχόλια ακόμα και στον αστικό Τύπο ότι το ΚΚΕ μεταλλάχτηκε, απομακρύνθηκε από το μαρξισμό – λενινισμό, δεν είναι πραγματικό κομμουνιστικό κόμμα, υιοθετεί τον τροτσκισμό, ξεχνώντας ότι κατά την προσυνεδριακή περίοδο προς το 18ο Συνέδριο αποκαλούσαν το ΚΚΕ «νεοσταλινικό» κόμμα.

Πρόκειται για ύπουλη και υποκριτική πολεμική, κρυμμένη πίσω από την ψευτο-υπεράσπιση του μαρξισμού – λενινισμού.

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι διαχρονικά ο ταξικός αντίπαλος κι ο οπορτουνισμός αξιοποίησαν δικά μας ιδεολογικοπολιτικά προβλήματα και παρεκκλίσεις.

Αξιοποίησαν, δηλαδή, αδυναμίες, ελλείψεις και καθυστερήσεις στην ιστορική διαδρομή του Κόμματος ως προς τον ολοκληρωμένο τρόπο στην πορεία αποκατάστασης του χαρακτήρα του, ή τι άφηνε ως ένα βαθμό μέσα στο Κόμμα και γύρω του η διαπάλη με τον οπορτουνισμό, που οδήγησε δύο φορές, το 1968 και το 1989 – 91, στην απόσχιση ενός τμήματος στελεχών και μελών του Κόμματος, στο σχηματισμό αντιΚΚΕ φορέα.

Η διαπάλη με τον οπορτουνισμό στις συγκεκριμένες συνθήκες είναι δυνατό ν’ αφήσει αποτυπώματα μέσα στο Κόμμα – ως ένα είδος διαβρωτικής υγρασίας – όταν η αποκατάσταση της φυσιογνωμίας του Κόμματος δεν είναι πλήρης ή πλήρως επεξεργασμένη, όταν διατηρούνται ή αναπαράγονται λαθεμένες προσεγγίσεις κι επιλογές στο Πρόγραμμά του, σε ζητήματα στρατηγικής σημασίας.

Αποκατάσταση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ - Μέρος 1ο
Αποκατάσταση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ – Μέρος 1ο

Αναφερόμαστε, δηλαδή, σε παράγοντες που λειτουργούν ανασταλτικά στην πορεία ανασυγκρότησης του Κόμματος, οι οποίοι κάτω κι από την επίδραση αντικειμενικών συνθηκών φορτώνουν το Κόμμα μ’ ευάλωτα στοιχεία, που περικλείουν δυνατότητα να δημιουργήσουν εστίες αντικομματικής δουλειάς, δημιουργούν προϋποθέσεις νέας κρίσης, την οποία βεβαίως δεν πρέπει να την αντιμετωπίζουμε με όρους νομοτέλειας.

Τέτοιοι παράγοντες επέδρασαν στην έκταση και στο βάθος της κρίσης της περιόδου 1989-91. Το γεγονός ότι ο οπορτουνισμός ως υποπροϊόν της αστικής ιδεολογίας έχει κοινωνική βάση στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού δε συνεπάγεται ότι νομοτελειακά μπορεί να κυριαρχήσει μέσα στο Κόμμα.

Στοιχείο ισχυροποίησης του Κόμματος στην πάλη του απέναντι στον οπορτουνισμό είναι ο τρόπος διόρθωσης των λαθών του.

Δεν αρκεί το Κόμμα ν’ αλλάξει μια εκτίμηση ή και ολόκληρο το Πρόγραμμα, πρέπει, έστω μετά από ένα όσο γίνεται πιο σύντομο χρονικό διάστημα, να δίνεται απάντηση γιατί και κάτω από ποιους παράγοντες, υποκειμενικούς κι αντικειμενικούς, εσωτερικούς κι εξωτερικούς έφτασε το Κόμμα σε κρίση.

Τότε μπορούμε να προλαμβάνουμε επανάληψη λαθών σε απότομες στροφές, να έχουμε πρόγνωση, διορατικότητα, αποφασιστικότητα.

Δεν αρκούν τα κομμουνιστικά αντανακλαστικά, δεν αρκεί η αποκατάσταση της φυσιογνωμίας του Κόμματος, δηλαδή του χαρακτήρα του, των αρχών και κανόνων συγκρότησης και λειτουργίας του, η αναγνώριση ως θεωρίας – καθοδήγησης του μαρξισμού – λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού.

Αυτές τις θεμελιακές αρχές τις κράτησε το Κόμμα σε όλη την πορεία του, πλην του 13ου Συνεδρίου (1991), όμως δεν ήταν δυνατός αυτός ο θώρακας, αφού στα περισσότερα προγράμματά του διατύπωνε με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τη λαθεμένη στρατηγική των σταδίων, υπό την καθοδήγηση και της ΚΔ.

Στην πορεία επίσης έπαιξε ρόλο το 7ο Συνέδριο της Διεθνούς για το αντιφασιστικό μέτωπο, οι εκτιμήσεις για τους παράγοντες που έπαιξαν ρόλο μετά από το Β΄ ΠΠ στη νίκη της σοσιαλιστικής εξουσίας στις 8 χώρες της Κεντρικής κι Ανατολικής Ευρώπης, που υποτιμούσαν τον καθοριστικό ρόλο του Κόκκινου Στρατού που στήριξε τα λαϊκά κινήματα.

Αποφασιστικό ρόλο έπαιξε η δεξιά οπορτουνιστική στροφή του ΚΚΣΕ το 1956.

Από τη στιγμή που εμφανίζονται μεθοδολογικά προβλήματα στην εκτίμηση της ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Ελλάδα και στη σχέση της αστικής τάξης με τον ξένο παράγοντα (ΕΟΚ, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ κλπ), δε γίνεται ή αδύναμα γίνεται αντικειμενική εκτίμηση των πολιτικών εξελίξεων, του αστικού πολιτικού συστήματος, των αντιφάσεων, των αντιθέσεων εντός της αστικής τάξης και του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος.

Επηρεάζεται επίσης αρνητικά η ιδεολογικοπολιτική δράση του Κόμματος, η οργανωτική του πολιτική, η ποιότητα της σχέσης του με το εργατικό και λαϊκό κίνημα, η στοχοπροσήλωση στην εργατική σύνθεση και η κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση.

Οταν διορθώνονται λαθεμένες θέσεις με αλλαγές στα ντοκουμέντα, όσο σωστές να είναι, όταν δε δίνεται συγκεκριμένη απάντηση πού βρίσκεται η ρίζα του προβλήματος, ποιοι αντικειμενικοί και κυρίως υποκειμενικοί παράγοντες οδήγησαν στην παρέκκλιση, τότε τα λάθη δε συνειδητοποιούνται βαθιά, δε βγαίνουν χρήσιμα συμπεράσματα.

Αποκατάσταση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ - Μέρος 1ο
Αποκατάσταση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ – Μέρος 1ο

Με βάση επίσημα συλλογικά ντοκουμέντα του Κόμματος, αλλά και την εμπειρία που ζήσαμε, κατανοούμε ότι υπάρχουν ζητήματα, και μάλιστα κρίσιμα και καθοριστικά, που η διαπάλη με τον οπορτουνισμό το 1968 και στη συνέχεια άφησε στο Κόμμα, ενώ βαρίδια παρέμειναν και μετά από το 1991.

Η αποσαφήνιση του χαρακτήρα της εποχής μας ως εποχής περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, η θέση ότι η επαναστατική αλλαγή στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική ανεξάρτητα από το συσχετισμό δυνάμεων, ότι δεν υπάρχει ενδιάμεση πολιτική εξουσία ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό, άρα είναι θέμα αρχής η μη συμμετοχή του Κόμματος σε κυβέρνηση στο έδαφος του καπιταλισμού, είναι θέματα που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην επεξεργασία του προγράμματος του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Το συνολικό ζήτημα, πώς το Κόμμα αντιπάλεψε τον οπορτουνισμό και τη διαλυτική δουλειά του, πώς αντιμετώπισε την αποκατάσταση του επαναστατικού του χαρακτήρα, θα φωτιστεί συλλογικά κι ολοκληρωμένα με τη μελέτη πλούσιου αρχειακού υλικού, στο πλαίσιο της επεξεργασίας του Δοκιμίου της Ιστορίας του ΚΚΕ της περιόδου 1968 – 91, που έθεσε ως καθήκον το 19ο Συνέδριο.

Ακόμα πιο ουσιαστική απάντηση στο ερώτημα αυτό θα δώσει η νέα επεξεργασία του Α’ τόμου του Δοκιμίου της περιόδου 1918 – 49, που επίσης συνιστά απόφαση του πρόσφατου Συνεδρίου.

Ωστόσο έχουμε και σήμερα σημαντικά εργαλεία στα χέρια μας ώστε να δώσουμε ώθηση στην κατεύθυνση της μελέτης, στον προβληματισμό, αλλά και κάποιες πρώτες απαντήσεις.

Τέτοια εργαλεία είναι οι αποφάσεις του 19ου Συνεδρίου, του 18ου Συνεδρίου όσον αφορά την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, το «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, τ. Β΄, 1949 – 1968», συζητημένα στο Κόμμα, τα οποία επιτρέπουν να προβληματιστούμε και τώρα για τις αντιφάσεις κι επιβιώσεις που σημάδεψαν τη μάχη με τον οπορτουνισμό.

Συνεχίζεται με το 2ο Μέρος

Σημειώσεις:

[1]. Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ – Εκτιμήσεις και συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στον 20ό αιώνα, με επίκεντρο την ΕΣΣΔ – Η αντίληψη του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό, εκδ. ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα, 2009, σελ. 151-152.
[2]. Περίοδος άνθησης του ευρωκομουνισμού, όταν η μεταπολεμική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη της καπιταλιστικής Ευρώπης χρειάστηκε την κεϊνσιανή διαχείριση κι επομένως επέτρεπε ορισμένες παραχωρήσεις στην εργατική τάξη, εν μέρει και ως μέσο ενσωμάτωσης – ανάσχεσης της ελκτικής επιρροής της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Αρθρο του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ με τίτλο:
«Η Πορεία αποκατάστασης του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ».

Δημοσιεύτηκε στην ΚΟΜΕΠ στο Τεύχος 6 του 2013

(Visited 1.448 times, 1 visits today)