Μάθημα οικονομικών ή μάθημα υποταγής;
Όταν το υπουργείο Παιδείας μαθαίνει σε παιδιά γυμνασίου ότι για τη φτώχεια φταίνε οι …ανάγκες τους!
Το μάθημα της Οικονομίας της γ’ γυμνασίου που μπήκε φέτος για πρώτη φορά στα γυμνάσια παρουσιάζεται ως μια πρώτη «ουδέτερη» γνωριμία των μαθητών με βασικές οικονομικές έννοιες.
Στην πραγματικότητα όμως, μέσα από το σχολικό εγχειρίδιο, οι μαθητές διδάσκονται πολύ περισσότερα από αριθμούς, όρους και ορισμούς. Διδάσκονται μια ολόκληρη ιδεολογία που έχει στόχο να νομιμοποιήσει την κοινωνική αδικία και να απαλλάξει το υπάρχον σύστημα από τις ευθύνες του.
Η «στενότητα» ως φυσικός νόμος
Στο βιβλίο, το «θεμελιώδες οικονομικό πρόβλημα» αποδίδεται στη λεγόμενη «στενότητα»: Την αντίθεση ανάμεσα στις «απεριόριστες ανάγκες» του ανθρώπου και στους «περιορισμένους πόρους».
Το ζήτημα παρουσιάζεται περίπου σαν φυσικό φαινόμενο: Όπως δεν μπορούμε να αλλάξουμε τους νόμους της φύσης (π.χ. βαρύτητα), έτσι δεν μπορούμε να αποφύγουμε και τη φτώχεια.
Η διατύπωση αυτή συγκαλύπτει πλήρως τις πραγματικές αιτίες των κοινωνικών ανισοτήτων.
— Δεν φταίει το σύστημα που αφήνει εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε φαγητό, στέγη ή ρεύμα.
— Δεν φταίνε οι πολιτικές που χαρίζουν τον πλούτο στους λίγους.
Φταίει –σύμφωνα με το βιβλίο– ότι οι ανάγκες μας είναι …πολλές(!) και οι πόροι λίγοι!
Η εξίσωση του πλούσιου με τον φτωχό
Το σχολικό εγχειρίδιο φτάνει στο σημείο (από την 11η σελίδα κιόλας) να συγκρίνει μια οικογένεια με δύο άνεργους γονείς που στερείται όλα τα βασικά αγαθά, με έναν πολυεκατομμυριούχο ποδοσφαιριστή(!) που «δεν μπορεί να παίζει μπάλα και να γυρίζει διαφημιστικό φιλμάκι ταυτόχρονα».
Με αυτό το ηλίθιο επιχείρημα προσπαθεί να περάσει στους μαθητές την ιδέα ότι όλοι, –φτωχοί και πλούσιοι– (αφεντικά και εργάτες) βιώνουν την ίδια… «στενότητα»!!
Ότι η φτώχεια και οι στερήσεις δεν είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής αδικίας και του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος, αλλά της ίδιας της φύσης των πραγμάτων.
Η κατασκευασμένη έλλειψη
Στην πραγματικότητα, η «στενότητα» δεν είναι ούτε φυσική ούτε αιώνια. Είναι κατασκευασμένη. Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα για το πως το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα προκαλεί τεχνητές ελλείψεις:
- Όταν καταστρέφει πλεονάσματα τροφίμων (και όχι μόνο) για να μην πέσουν οι τιμές!
- Όταν αποσύρει φάρμακα από την αγορά για να διατηρηθεί η κερδοφορία των ομίλων!
- Όταν εμποδίζει την πρόσβαση στην νέα τεχνολογία με πατέντες και εμπορικούς φραγμούς!
- Όταν κλείνει εργοστάσια ενώ υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες παραγωγής.
- Όταν π.χ. μόνο στην Αθήνα υπάρχουν απούλητες 200.000 νέες κατοικίες ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν 20.000 άστεγοι!
Τα παραδείγματα πολλά και δεν χρειάζεται να επεκταθούμε…
Δεν είναι λοιπόν η «απεριόριστη ανάγκη» που ευθύνεται για τη φτώχεια, αλλά η λογική της εκμετάλλευσης που γεννά κέρδη για τους λίγους και ανισότητα για τους πολλούς.
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει φτώχεια όχι επειδή έχουμε απεριόριστες ανάγκες αλλά γιατί δεν μπορούμε να χορτάσουμε την ακόρεστη πείνα των … πλουσίων!
Η πραγματική διδασκαλία πίσω από το μάθημα
Το Υπουργείο Παιδείας, μέσα από τέτοια εγχειρίδια, δεν διδάσκει απλώς τις αστικές θεωρίες για την οικονομία. Διδάσκει την αποδοχή – υποταγή σε ένα σύστημα που θεωρεί «φυσικό» να στερούνται οι πολλοί για να κερδίζουν οι λίγοι.
Διδάσκει στους νέους να βλέπουν τη φτώχεια ως αναπόφευκτη, να μη ρωτούν «γιατί», να μη σκέφτονται «πώς αλλιώς θα μπορούσε να είναι».
Κι έτσι, πίσω από τον «αντικειμενικό» ορισμό της στενότητας, το σχολείο επιβεβαιώνει το ρόλο του ως μηχανισμός αναπαραγωγής της αστικής ιδεολογίας και προπαγάνδας.
Ένας μηχανισμός που μαθαίνει στους μαθητές να μη σκέφτονται! Πως έτσι είναι η κοινωνία γύρω τους και δεν γίνεται αυτό να αλλάξει. Να εξισώνουν την ανάγκη για τροφή και στέγη με την «ανάγκη» απόκτησης …δέκατου εξοχικού!
Πως είναι «λογικό», στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, οι γονείς του να δουλεύουν ακόμα και 13 ώρες την ημέρα σε δύο ή και τρεις δουλειές για να τα φέρουν βόλτα, κι αύριο όταν τελειώσει το σχολείο να δουλεύουν κι οι ίδιοι με ακόμα χειρότερους όρους… Και κάπως έτσι, να φτάνουν στο σημείο να τους λένε:
«Έτσι είναι η ζωή…, Δεν τα χωράει όλα το καράβι… Μην ζητάς πολλά… Και πάλι καλά να λες! Δες, υπάρχουν και χειρότερα…»