Print Friendly, PDF & Email

78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ!

Στις 27 του Σεπτέμβρη συμπληρώνονται 78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), που συσπείρωσε τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού και με την καθοδήγηση του ΚΚΕ οργάνωσε την αντίσταση του λαού μας ενάντια στο γερμανικό φασισμό.

78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ

Όταν τα φασιστικά στρατεύματα της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας κατέκτησαν την Ελλάδα και οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα (27 Απρίλη 1941),

οι κομμουνιστές έσπευσαν να ανασυγκροτήσουν το ΚΚΕ και να οργανώσουν την Αντίσταση κατά των κατακτητών.

Στις 31 Οκτώβρη 1940 το (πρώτο) «ανοιχτό γράμμα προς τον ελληνικό λαό» του Νίκου Ζαχαριάδη, Γενικού Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ, από τα μπουντρούμια της Κρατικής Ασφάλειας, χάραξε τη γραμμή της πάλης στον ελληνοϊταλικό πόλεμο.

Το γράμμα δημοσιεύτηκε στις 2 Νοέμβρη 1940 και ανάμεσα σε άλλα, καλούσε:

«Δίπλα στο κύριο μέτωπο και ο κάθε βράχος, η κάθε ρεματιά, το κάθε χωριό, καλύβα με καλύβα, η κάθε πόλη, σπίτι με σπίτι πρέπει να γίνει φρούριο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα […]

Έπαθλο για τον εργαζόμενο λαό και επιστέγασμα για το σημερινό του αγώνα, πρέπει να είναι και θα είναι, μια καινούργια Ελλάδα της δουλειάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθε ξένη ιμπεριαλιστική εξάρτηση, μ’ έναν πραγματικά παλλαϊκό πολιτισμό».

Στη γραμμή του «ανοιχτού γράμματος» κινήθηκε στη συνέχεια η δράση του ΕΑΜ.

Το ΚΚΕ είχε βγει βαριά χτυπημένο από τη βασιλομεταξική δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936.

Η Κρατική Ασφάλεια μπόρεσε να συγκροτήσει τη χαφιέδικη «Προσωρινή Διοίκηση» σε ρόλο καθοδηγητικού οργάνου του Κόμματος, που εξέδιδε τον κατευθυνόμενο «Ριζοσπάστη».

Στο ίδιο διάστημα, με πρωτοβουλία στελεχών του ΚΚΕ, είχε συγκροτηθεί η «Παλιά Κεντρική Επιτροπή», που λειτουργούσε ως καθοδηγητικό όργανο του Κόμματος.

78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ

Το ΚΚΕ είχε στερηθεί τις σημαντικές υπηρεσίες εκατοντάδων στελεχών του, που η κυβέρνηση Μεταξά παρέδωσε στους Γερμανούς, καθώς και του Γενικού Γραμματέα της ΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη, που επίσης τον παρέδωσε στην Γκεστάπο και αυτή τον έστειλε στο στρατόπεδο Νταχάου.

Μπόρεσε ωστόσο να ξεπεράσει τις δυσκολίες και σε πολύ λίγο χρόνο μετατράπηκε σε ισχυρό και μαζικό Κόμμα.

Την 1η του Ιούλη 1941, συγκροτείται η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ και συνέρχεται η 6η Ολομέλειά της.

Το θέμα της συζήτησης ήταν:

«Η τρέχουσα στιγμή και τα καθήκοντα των Ελλήνων κομμουνιστών – έκκληση προς τα μέλη του ΚΚΕ».

Στην απόφασή της η ΚΕ (ΚΚΕ – Επίσημα Κείμενα, τ. 5ος, σελ. 36-40) κάνει εκτίμηση του ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα του πολέμου:

«Η ανθρωπότητα περνάει την πιο κρίσιμη στιγμή της ιστορίας της. Απ’ άκρη σ’ άκρη της Γης απλώνονται όλο και πιο πολύ οι φλόγες του δεύτερου ιμπεριαλιστικού πολέμου, που έχει σκοπό το ξαναμοίρασμα της Γης […]».

Ταυτόχρονα, εκτιμά ότι η υπεράσπιση και η νίκη της ΕΣΣΔ στον πόλεμο (ήδη από τις 22 του Ιούνη 1941 είχε δεχτεί τη χιτλερική επίθεση), ταυτίζεται με την αντιφασιστική πάλη των λαών.

Η απόφαση της 6ης Ολομέλειας θέτει ως καθήκον την ανασυγκρότηση του ΚΚΕ, μέσω της αντιμετώπισης της διαβρωτικής, από τον ταξικό αντίπαλο, δουλειάς στην περίοδο της Μεταξικής δικτατορίας ως εξής:

«Ο γερμανο-ιταλικός φασιστικός ζυγός και ο διεκπεραιωτής του, η αντεθνική κυβέρνηση Τσολάκογλου, οδηγούν καθημερινά τον ελληνικό λαό στον αφανισμό. […]

Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας καλεί τον ελληνικό λαό, τα κόμματα και τις οργανώσεις του, σ’ ένα εθνικό μέτωπο της απελευθέρωσης:

α) Για το διώξιμο της γερμανοϊταλικής κατοχής από την Ελλάδα. β) Για την ανατροπή της κυβέρνησης – οργανέτου τους. γ) Για την καθημερινή υποστήριξη και υπεράσπιση της Σοβιετικής Ένωσης.

δ) Για την υποστήριξη κάθε συνεπούς αντιφασιστικής δύναμης με όλα τα μέσα. ε) Για το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης από όλα τα κόμματα, που θα αποκαταστήσει τις δημοκρατικές ελευθερίες του λαού…»

Τα αποτελέσματα της δράσης του ΚΚΕ με βάση αυτήν την απόφαση δεν άργησαν να έρθουν.

Η ίδρυση του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ

ΕΑΜ - Κοραή

Ήδη, από το Μάη – Ιούνη, ακόμη, του ’41, είχαν δημιουργηθεί πλατιές απελευθερωτικές οργανώσεις:

  • Στη Μακεδονία η οργάνωση «Ελευθερία»,
  • στην Ήπειρο το «Πατριωτικό Μέτωπο»,
  • στην Καλαμάτα η «Νέα Φιλική Εταιρεία»,
  • στον Πύργο το «Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο» κ.ο.κ.

Η πρώτη, όμως, πανελλαδική εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση ήταν η Εθνική Αλληλεγγύη, που ιδρύθηκε στην Αθήνα στις 28 του Μάη του 1941.

Με πρωτοβουλία του ΚΚΕ αμέσως μετά την έναρξη της Κατοχής, δημιουργήθηκαν το Εργατικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΕΑΜ – 16 Αυγούστου 1941).

Στις 27 Σεπτέμβρη του 1941 πραγματοποιήθηκε η ιδρυτική σύσκεψη του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου με τη συμμετοχή:

  • του ΚΚΕ,
  • του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΚΕ),
  • της Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ)
  • και του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας (ΑΚΕ).

Το Νοέμβρη του 1941, ο Θανάσης Κλάρας (Άρης Βελουχιώτης) πάει στη Ρούμελη με αποστολή της ΚΕ του ΚΚΕ να ερευνήσει τις δυνατότητες οργάνωσης του ένοπλου αγώνα και το Δεκέμβρη καταθέτει θετική, ως προς το θέμα, έκθεση στην ΚΕ.

Στις αρχές Γενάρη του 1942, συνήλθε η ΚΕ του ΚΚΕ και αποφάσισε την ίδρυση πανελλαδικού απελευθερωτικού στρατού.

78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ
78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ

Στο πλαίσιο αυτής της απόφασης, στις 2 Φλεβάρη του 1942, πραγματοποιήθηκε η ιδρυτική σύσκεψη του ΕΛΑΣ.

Στις 16 Φλεβάρη του 1942 ιδρύεται ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ), το ένοπλο τμήμα του ΕΑΜ.

Στις 23 Φλεβάρη 1943 ιδρύθηκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ), που συσπείρωσε στις γραμμές της την πλειοψηφία της νεολαίας.

Τον ίδιο χρόνο συγκροτήθηκε το Εθνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό (ΕΛΑΝ).

Δίπλα σε αυτές τις οργανώσεις έδρασαν η Εθνική Αλληλεγγύη, η Επιμελητεία του Αντάρτη και η Οργάνωση για την Προστασία του Λαϊκού Αγώνα (ΟΠΛΑ).

Με την ανάπτυξη της ένοπλης πάλης του ΕΛΑΣ δημιουργήθηκαν γρήγορα ελεύθερες περιοχές στην Ελλάδα.

Το ΕΑΜ δημιούργησε φύτρα εξουσίας στις απελευθερωμένες περιοχές (Αυτοδιοίκηση, Λαϊκή Δικαιοσύνη).

Στις 10 Μάρτη 1944 ορκίστηκε η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), το κεντρικό πολιτικό όργανο διοίκησης των απελευθερωμένων περιοχών.

Μετά από εκλογές (23 Απρίλη 1944), που έγιναν στις συνθήκες της Κατοχής, εκλέχτηκε το «Εθνικό Συμβούλιο» με έδρα τις Κορυσχάδες (30 Απρίλη 1944).

Στις εκλογές ψήφισαν για πρώτη φορά οι γυναίκες και οι νέοι από 18 χρόνων.

Συμμετείχαν περίπου 1.800.000 ψηφοφόροι, δίχως να υπολογίζονται τα αποτελέσματα της Κρήτης, της Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και των νησιών του Αιγαίου.

Σημειώνεται ότι στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 1936 είχαν πάρει μέρος 1.000.000 ψηφοφόροι.

Ο τάφος των Ναζί

Η δράση του ΕΑΜ περιλάμβανε όλες τις μορφές πάλης: Απεργίες, διαδηλώσεις, συλλαλητήρια, διαβήματα, ένοπλη οργάνωση.

Η δράση του ΕΛΑΣ

Ο ΕΛΑΣ καθήλωσε 8 έως και 12 εχθρικές μεραρχίες.

Προξένησε στους κατακτητές απώλειες 30.000 νεκρούς και συνέλαβε 6.500 αιχμαλώτους.

Κατέστρεψε 37 μεγάλες γέφυρες, 85 ατμομηχανές, 1.000 περίπου βαγόνια και 1.000 αυτοκίνητα.

Το σύνολο σχεδόν του οπλισμού του προερχόταν από τις επιχειρήσεις του εναντίον των Γερμανών και των Ιταλών.

Την Άνοιξη του 1944 ο ΕΛΑΣ είχε υπό τον έλεγχό του τα 2/3 της χώρας και τη στιγμή της απελευθέρωσης περισσότερο από το 90% του εδάφους.

Στη διάρκεια του πολέμου οι νεκροί από τον ελληνικό πληθυσμό έφθασαν συνολικά τους 405.000.

Το ΚΚΕ υπήρξε η ψυχή, η καθοδηγητική δύναμη και ο κύριος αιμοδότης της ΕΑΜικής Αντίστασης.

Το ΕΑΜ έσωσε το λαό από την πείνα. Χάρη στη δράση του ΕΑΜ δε στάλθηκε ούτε ένας εργάτης για να δουλέψει στα γερμανικά εργοστάσια, με εξαίρεση αυτούς που είχαν συλλάβει ομήρους οι Γερμανοί.

Δε στάλθηκε ούτε ένας για να πολεμήσει κατά της Σοβιετικής Ένωσης.

Η στάση της ελληνικής αστικής τάξης

Διαφορετική ήταν η στάση του αστικού πολιτικού κόσμου.

  • Ένα τμήμα του επέλεξε το δρόμο της ανοιχτής συνεργασίας με τους κατακτητές. Ήταν οι «δοσίλογοι», που σχημάτισαν τις κατοχικές κυβερνήσεις με πρωθυπουργούς τους Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλο και Ι. Ράλλη,
  • ένα τμήμα, μαζί και το Παλάτι, διέφυγε στην Αίγυπτο,
  • ενώ κάποιοι ήταν απόντες από τον αγώνα.

Το ΕΑΜ έχει καταγραφεί στην Ιστορία, όχι αυτήν που έγραψαν οι αστοί, αλλά στην πραγματική, αυτήν που έγραψε και γράφει ο λαός μας στην ταξική πάλη, ως πολιτική οργάνωση που καθοδήγησε το λαϊκο-απελευθερωτικό αγώνα στην περίοδο 1941-1944.

Η πάλη ανάμεσα στην άρχουσα τάξη της Ελλάδας, από τη μια πλευρά, και στην εργατική τάξη και τ’ άλλα λαϊκά στρώματα, από την άλλη, διεξαγόταν ασίγαστα, αφού το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ είχαν να αντιμετωπίσουν και την ντόπια ένοπλη αντίδραση με τις δικές της οργανώσεις, από τη «Χ» του Γρίβα, την ΠΑΟ, τη ΜΑΥ, ως τα διαβόητα Τάγματα Ασφαλείας και άλλες που στήριζαν το ντόπιο κατοχικό καθεστώς.

78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ

Όπως, επίσης, και τον ΕΔΕΣ του Ζέρβα, που ήταν το αντίβαρο των αστικών δυνάμεων στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ και, ουσιαστικά, δρούσε ενάντιά τους με τη συνδρομή των Άγγλων.

Η άρχουσα τάξη της Ελλάδας, ακόμη πριν από τον πόλεμο προετοιμαζόταν να αντιμετωπίσει το εργατικό κίνημα, με αποκορύφωμα την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου από τον Μεταξά.

Το καθεστώς της οποίας αρνήθηκε να απελευθερώσει τους κρατούμενους στις φυλακές και τις εξορίες κομμουνιστές και άλλους αγωνιστές, προκειμένου, όπως ζητούσαν, να σταλούν εθελοντικά στο πολεμικό μέτωπο.

Ακόμη και σ’ αυτή την ιστορική στιγμή, το ταξικό ζήτημα για την άρχουσα τάξη ήταν το πρωτεύον.

Και δεν έφτασε μόνο αυτό. Όσοι δεσμώτες κομμουνιστές δεν κατάφεραν να αποδράσουν παραδόθηκαν στους Γερμανούς κατακτητές, πολλοί από τους οποίους βεβαίως πέρασαν την φρικιαστική εμπειρία των στρατοπέδων του Νταχάου, του Άουσβιτς, του Μαουτχάουζεν και αλλού.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο τότε ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης.

Ακόμη πριν την απελευθέρωση και έχοντας επίγνωση των συνθηκών που δημιουργούνται παγκόσμια, ιδιαίτερα μετά τη νίκη των Σοβιετικών στο Στάλινγκραντ που ήταν η αρχή του τέλους του πολέμου, αυτό που απασχολούσε την άρχουσα τάξη της Ελλάδας ήταν το μετακατοχικό καθεστώς.

Γιατί την απασχολούσε; Μα γιατί στην Ελλάδα άρχισε να οργανώνεται μια νέα, λαϊκή, εξουσία.

Λαέ της Αθήνας αντιτάξου στην επιστράτευση
78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ

Το έπος του ΕΑΜ, επομένως, δεν ήταν μόνο η εθνική απελευθέρωση, αλλά και η δημιουργία φύτρων της λαϊκής εξουσίας στην Ελλάδα.

Που μπορεί, βεβαίως, να μην αγκάλιαζε τα τότε αστικά κέντρα, αλλά στην υπόλοιπη Ελλάδα είχε ήδη τη δική της δράση με τα όργανα λαϊκής αυτοδιοίκησης, τα λαϊκά δικαστήρια, αλλά και με την κυβέρνηση, την Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ).

Είχε ακόμη το δικό της λαϊκό στρατό τον ΕΛΑΣ και την πλειοψηφία του ελληνικού λαού συσπειρωμένη στο ΕΑΜ.

78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ – Η κατάσταση μετά την απελευθέρωση – Τα Δεκεμβριανά

Ο συσχετισμός των δυνάμεων έως την απελευθέρωση ήταν υπέρ του λαού και σε βάρος της άρχουσας τάξης. 

Οι απλοί άνθρωποι του μόχθου δεν έδιναν τη ζωή τους για την απελευθέρωση από το γερμανικό ιμπεριαλιστικό ζυγό, για να επανέλθει ο τόπος σε χρόνια σαν της 4ης Αυγούστου (1936-1941, δικτατορία Μεταξά).

Με την έλευση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου στην Ελλάδα, ο αστικός πολιτικός κόσμος, η άρχουσα τάξη και οι Άγγλοι ζητούσαν επίμονα τη διάλυση του ΕΛΑΣ και της Λαϊκής Πολιτοφυλακής και επέμειναν στη διατήρηση των ένοπλων σωμάτων της άρχουσας τάξης.

78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ

Την 1η του Δεκέμβρη, ο Σκόμπι κοινοποίησε στον ΕΛΑΣ προκήρυξη, που καθόριζε ημερομηνία έναρξης της αποστράτευσης των ανταρτικών δυνάμεων την 10η του Δεκέμβρη.

Ταυτόχρονα, ο Γ. Παπανδρέου συγκαλούσε την κυβέρνηση, χωρίς τους υπουργούς του ΕΑΜ, κι αποφάσιζε την άμεση διάλυση της Λαϊκής Πολιτοφυλακής σε πολλές περιφέρειες της χώρας.

Την ίδια μέρα, παραιτήθηκαν από την κυβέρνηση οι υπουργοί του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.

Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση, το ΕΑΜ και το ΚΚΕ κάλεσαν το λαό της Αθήνας και του Πειραιά σε συλλαλητήριο στις 3 του Δεκέμβρη.

Χιλιάδες λαού συμμετείχαν σε μια τεράστια ειρηνική πορεία στο Σύνταγμα, προκειμένου να παρεμποδίσουν τα σχέδια της ελληνικής πλουτοκρατίας που στηριζόταν στους Άγγλους.

30 νεκροί και πάνω από 100 τραυματίες ήταν η αιματηρή απάντηση της αντίδρασης.

Στις 4 του Δεκέμβρη, η Αθήνα κι ο Πειραιάς σηκώθηκαν στο πόδι, για να συνοδέψουν στην τελευταία τους κατοικία τα θύματα της ένοπλης βίας και να απαιτήσουν την άμεση παραίτηση της κυβέρνησης.

Χαρακτηριστικό αυτής της διαδήλωσης ένα πανό που έγραφε:

«Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει τις αλυσίδες ή τα όπλα».

Και αυτή η πορεία βάφτηκε με αίμα.

Τη νύχτα της 3ης προς την 4η Δεκέμβρη βρετανικά τεθωρακισμένα κύκλωσαν και αφόπλισαν το 2ο Σύνταγμα της 2ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ.

Δεκεμβριανά

Στη συνέχεια, η σύγκρουση επεκτάθηκε και γενικεύτηκε.

Στις 33 μέρες των μαχών της Αθήνας και του Πειραιά, το ΚΚΕ, το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ έγραψαν λαμπρές σελίδες.

Ο ηρωισμός, η αυτοθυσία έφτασαν στο επίπεδο που χαρακτηρίζει κάθε μαχόμενο λαϊκό κίνημα που έχει το δίκιο με το μέρος του.

Δεν έγινε όμως δυνατόν να συγκεντρωθούν δυνάμεις του ΕΛΑΣ στο βασικό μέτωπο ενάντια στην κυβέρνηση, τα ένοπλα τμήματά της και τους Άγγλους στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις σε όλη την Ελλάδα.

Δεν υπήρχε τέτοιο σχέδιο και προετοιμασία με πανστρατιά.

Το Κόμμα το Δεκέμβρη και το λαϊκό κίνημα δεν εξασφάλισαν τέτοιες προϋποθέσεις και σχέδιο. Η ένοπλη σύγκρουση δεν πήρε δηλαδή χαρακτηριστικά πάλης για την εξουσία.

Ακόμα και στη διάρκειά της παρέμενε η θέση για κυβέρνηση εθνικής ενότητας και ομαλή δημοκρατική εξέλιξη.

78 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ

Την ήττα ακολούθησε η απαράδεκτη συμφωνία της Βάρκιζας με την οποία αφοπλίστηκε ο λαός.

Η ιστορική μελέτη δεν αποτελεί απλώς μια καταγραφή ή αποτίμηση του παρελθόντος.

Μπορεί και πρέπει να γίνεται ιδεολογικό όπλο, να ενισχύει τα μεθοδολογικά εργαλεία ανάλυσης για το παρόν και το μέλλον του κινήματός μας.

Σε αυτή τη βάση το ΚΚΕ αντιμετώπισε και τη συγγραφή της Ιστορίας του των χρόνων 1950-1968, που αποτελούν το περιεχόμενο του Β’ Τόμου της Ιστορίας του ΚΚΕ…

Ροβεσπιέρος

(Visited 2.414 times, 1 visits today)