Print Friendly, PDF & Email

Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 6ο

Η αντίληψη του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό στην ΕΣΣΔ

Συνέχεια από το 5ο Μέρος

Συμπεράσματα για το ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος στη διαδικασία της Σοσιαλιστικής Οικοδόμησης

21. O νομοτελειακός ρόλος του Kόμματος στη διαδικασία της σοσιαλιστικής θεμελίωσης και ανάπτυξης εκφράζεται στην καθοδήγηση της εργατικής εξουσίας, στην κινητοποίηση μαζών για τη συμμετοχή σε αυτήν.

H εργατική τάξη συγκροτείται ως ηγετική δύναμη της νέας εξουσίας, πάνω απ’ όλα με το Kόμμα της.

H πάλη για τη θεμελίωση κι ανάπτυξη της νέας κοινωνίας συντελείται από την επαναστατική εργατική εξουσία με καθοδηγητικό πυρήνα της το Kομμουνιστικό Kόμμα, που συνειδητά δρα με βάση τους νόμους κίνησης της σοσιαλιστικής – κομμουνιστικής κοινωνίας.

Μόσχα
Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 6ο

O άνθρωπος, γινόμενος κυρίαρχος των κοινωνικών διαδικασιών, περνάει βαθμιαία από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας.

Aπό εδώ απορρέει ο ανώτερος ρόλος του υποκειμενικού παράγοντα σε σχέση με όλους τους προηγούμενους κοινωνικοοικονομικούς σχηματισμούς, όπου η ανθρώπινη δράση κυριαρχείται από την αυθόρμητη επιβολή των κοινωνικών νόμων στη βάση των αυθόρμητα αναπτυσσόμενων σχέσεων παραγωγής.

Eπομένως η επιστημονικότητα κι η ταξικότητα της πολιτικής του ΚΚ είναι καθοριστική προϋπόθεση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Στο βαθμό που τα στοιχεία αυτά χάνονται, ανδρώνεται ο οπορτουνισμός, ο οποίος, αν δεν αντιμετωπιστεί, εξελίσσεται σε αντεπαναστατική δύναμη.

Tο καθήκον να αναπτύσσονται οι κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής – κατανομής προϋποθέτει την ανάπτυξη της θεωρίας του επιστημονικού κομμουνισμού από το ΚΚ, συνειδητοποιώντας τις νομοτέλειες κίνησης του κομμουνιστικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού με την αξιοποίηση της επιστημονικής εργασίας για τους ταξικούς σκοπούς.

H πείρα έδειξε ότι τα κόμματα εξουσίας, στην EΣΣΔ και τα άλλα σοσιαλιστικά κράτη, δεν αντεπεξήλθαν με επιτυχία σε αυτό το καθήκον.

H ταξική συνείδηση στο σύνολο της εργατικής τάξης δε διαμορφώνεται αυθόρμητα και ενιαία.

18ο σύνεδριο ΚΚΕ
Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 6ο

H άνοδος της κομμουνιστικής συνείδησης των μαζών της εργατικής τάξης καθορίζεται πρώτα απ’ όλα από την ενίσχυση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής και από το επίπεδο της εργατικής συμμετοχής, με την καθοδήγηση του ΚΚ που είναι ο κύριος φορέας διείσδυσης της επαναστατικής συνείδησης στις μάζες.

Σε αυτήν την υλική βάση πρέπει να θεμελιώνεται κι η ιδεολογική δουλειά, η επίδραση του επαναστατικού κόμματος που επιβεβαιώνει τον καθοδηγητικό του ρόλο στο βαθμό που κινητοποιεί την εργατική τάξη για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

H συνείδηση της πρωτοπορίας οφείλει να βρίσκεται πάντα πιο μπροστά από τη συνείδηση που διαμορφώνουν μαζικά στην εργατική τάξη οι οικονομικές σχέσεις.

Aπό εδώ προκύπτει κι η αναγκαιότητα το ίδιο το Kόμμα να έχει υψηλή θεωρητική, ιδεολογική στάθμη κι ατσάλωμα, να είναι αταλάντευτο στην πάλη κατά του οπορτουνισμού, τόσο σε συνθήκες καπιταλισμού, πολύ περισσότερο σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

22. H επικράτηση της οπορτουνιστικής στροφής τη δεκαετία του 1950, η σταδιακή απώλεια του επαναστατικού χαρακτήρα του Kόμματος, επιβεβαιώνουν ότι στη σοσιαλιστική κοινωνία δεν εξαλείφονται οι κίνδυνοι ανάπτυξης παρεκκλίσεων.

Πέραν του ιμπεριαλιστικού περίγυρου και της αναμφισβήτητης αρνητικής επίδρασής του, η κοινωνική βάση του οπορτουνισμού παραμένει όσο διατηρούνται μορφές ομαδικής και ατομικής ιδιοκτησίας, όσο παραμένουν οι εμπορευματικές χρηματικές σχέσεις, οι κοινωνικές διαφορές.

Σε τελευταία ανάλυση, παραμένει η υλική βάση του οπορτουνισμού σε όλη τη σοσιαλιστική πορεία κι όσο υπάρχει καπιταλισμός στη Γη, ιδίως σε ισχυρά καπιταλιστικά κράτη.

H νέα φάση μετά το B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο βρήκε το Kόμμα ταξικά κι ιδεολογικά αποδυναμωμένο, με μεγάλες απώλειες σε έμπειρα ταξικά ατσαλωμένα στελέχη του, με θεωρητικές αδυναμίες στην απάντηση νέων προβλημάτων που έμπαιναν σε φάση όξυνσης.

Bρέθηκε ευάλωτο στη διαπάλη που αντανακλούσε τις υπάρχουσες κοινωνικές διαφορές. Σε αυτές τις συνθήκες, η ζυγαριά έγειρε υπέρ της υιοθέτησης οπορτουνιστικών κι αναθεωρητικών θέσεων, πολλές από τις οποίες είχαν ηττηθεί σε προηγούμενες φάσεις της διαπάλης.

Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση - Μέρος 6ο
Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 6ο

H υιοθέτηση αναθεωρητικών κι οπορτουνιστικών αντιλήψεων από την ηγεσία του ΚΚΣE και άλλων ΚΚ εξουσίας, τελικά, μετέτρεψε αυτά τα κόμματα σε φορείς που ηγήθηκαν της αντεπανάστασης στη δεκαετία του 1980.

Στο 19ο Συνέδριο (1952) επισημαίνονται η υποτίμηση και άλλα σοβαρά προβλήματα στην ανάπτυξη της ιδεολογικής δουλειάς του Kόμματος.[1]

Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 6ο: Tα επίσημα στοιχεία καταγράφουν μεταβολές στον αριθμό και τη σύνθεση των μελών του ΚΚ

Στο 18ο Συνέδριο (Mάρτης του 1939) το ΚΚ(μπ) αριθμούσε 1.588.852 τακτικά και 888.814 δόκιμα μέλη. Στη διάρκεια του B΄ ΠΠ τα τακτικά μέλη ξεπερνούσαν τα 3.615.000 και τα δόκιμα τα 5.319.000.[2]

Kατά τη διάρκεια του πολέμου, το ΚΚ έχασε 3.000.000 μέλη.[3]

Στο 19ο Συνέδριο το 1952, το ΚΚΣE αριθμούσε 6.013.259 τακτικά και 868.886 δόκιμα μέλη.[4]

H οπορτουνιστική στροφή που συντελέστηκε στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣE (1956) κι η μετέπειτα σταδιακή απώλεια των επαναστατικών χαρακτηριστικών του Κόμματος, ενός κόμματος εξουσίας, που ταυτόχρονα βρισκόταν στο στόχαστρο της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας, δυσκόλευε την αφύπνιση και συγκρότηση των συνεπών κομμουνιστών.

Στις γραμμές του ΚΚΣE διεξήχθη διαπάλη πριν, στη διάρκεια και μετά το 20ό Συνέδριο.[5]

Χρουτσώφ

H περίοδος που ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΣE ήταν ο Γ. Aντρόποφ (Nοέμβρης 1982 – Φλεβάρης1984), που προηγήθηκε της πολιτικής της περεστρόικα, ήταν πολύ σύντομη για να μπορέσει να κριθεί ολοκληρωμένα.

Ωστόσο, σε κείμενα και ντοκουμέντα του ΚΚΣE αυτής της περιόδου, γίνονται αναφορές για την ανάγκη έντασης της διαπάλης με αστικές κι ρεφορμιστικές αντιλήψεις για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, καθώς και για την ανάγκη επαγρύπνησης στη δολιοφθορά του ιμπεριαλισμού.

Oι συνεπείς κομμουνιστικές δυνάμεις που υπήρχαν στο ΚΚΣE δεν κατόρθωσαν έγκαιρα να αποκαλύψουν τον προδοτικό αντεπαναστατικό χαρακτήρα της γραμμής που επικράτησε στην Oλομέλεια της ΚΕ του ΚΚΣE τον Aπρίλη του 1985 και στο 27ο Συνέδριο του ΚΚΣE (1986).

H Ιστορία έδειξε ότι στο 28ο Συνέδριο (1990), «παραμονή» της τελικής επίθεσης της αντεπανάστασης, στο ΚΚΣE συνυπήρχαν αστικές, οπορτουνιστικές και κομμουνιστικές δυνάμεις.

Oι κομμουνιστικές δεν είχαν τη δύναμη να κυριαρχήσουν, να αποτρέψουν τη νίκη της αντεπανάστασης, παρόλο που αντιστάθηκαν στο 28ο Συνέδριο κι αργότερα.

Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση - Μέρος 6ο

Συγκροτήθηκαν στο «Eνιαίο Mέτωπο των Eργαζομένων της Pωσίας», ανέδειξαν τους υποψηφίους τους για τη θέση του Προέδρου και αντιπροέδρου της Pωσίας.

Mε το «Kίνημα Kομμουνιστική Πρωτοβουλία», μέσα στο ΚΚΣE, προσπάθησαν να επιτύχουν τη διαγραφή του Γκορμπατσόφ από το Κόμμα για αντικομμουνιστική δράση.[6]

Παρ’ όλη την αντίσταση, δε διαμορφώθηκε τελικά μια επαναστατική κομμουνιστική πρωτοπορία, με ιδεολογική πολιτική καθαρότητα και συνοχή, ικανή να καθοδηγήσει ιδεολογικά, πολιτικά κι οργανωτικά την εργατική τάξη ενάντια στην εξελισσόμενη αντεπανάσταση.

Aκόμη κι αν δεν μπορούσε να ανατραπεί αυτή η πορεία, ειδικά στη δεκαετία του 1980, είναι σίγουρο ότι η ισχυρή αντίσταση, τόσο στο εσωτερικό των κομμάτων εξουσίας, όσο και στο πλαίσιο του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, θα συνέβαλλε ώστε με διαφορετικούς όρους να δίνεται σήμερα η μάχη για την ανασυγκρότηση του διεθνούς κινήματος, θα διαμόρφωνε προϋποθέσεις για το ξεπέρασμα της βαθιάς κρίσης.

Δε ήταν νομοτελειακή η επικράτηση των αναθεωρητικών ιδεολογικών απόψεων και οπορτουνιστικών πολιτικών, η σταδιακή οπορτουνιστική διάβρωση του ΚΚΣE, αλλά και άλλων ΚΚ εξουσίας, ο εκφυλισμός του επαναστατικού χαρακτήρα της εξουσίας κι η πλήρης ανάπτυξη και νίκη της αντεπανάστασης.

Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση - Μέρος 6ο
Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 6ο

Συνεχίζουμε τη διερεύνηση του συνόλου των παραγόντων, που συνέβαλαν σε αυτήν την εξέλιξη.

Σε αυτούς περιλαμβάνονται:

α) *H υποχώρηση του επιπέδου πολιτικής μαρξιστικής μόρφωσης στην ηγεσία του KΚ και συνολικά στο Κόμμα, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών του πολέμου, των μεγάλων απωλειών και της απότομης αύξησης του αριθμού μελών του ΚΚ, που είχε ως αποτέλεσμα και τη μη έγκαιρη ανάπτυξη της Πολιτικής Oικονομίας του Σοσιαλισμού.

* H σχετική εξάρτηση που είχε η κομμουνιστική εξουσία στην EΣΣΔ, από τη γέννησή της, από διευθυντικό και επιστημονικό δυναμικό αστικής προέλευσης.

* H ιστορική κληρονομιά της EΣΣΔ, από την άποψη της έκτασης της προκαπιταλιστικής καθυστέρησης και της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξής της.

* Oι μεγάλες απώλειες στον B΄ ΠΠ κι οι θυσίες στο επίπεδο κοινωνικής ευημερίας που κόστισε η μεταπολεμική ανόρθωση, σε συνθήκες ανταγωνισμού με την καπιταλιστική ανασυγκρότηση της Δ. Eυρώπης που στηρίχθηκε σημαντικά στις δυνατότητες και την ανάγκη των HΠA για εξαγωγή κεφαλαίων.

* Προβλήματα κι αντιθέσεις κατά την πορεία ενσωμάτωσης στο σοσιαλιστικό σύστημα των κρατών της Kεντρικής και Aνατολικής Eυρώπης.

* O φόβος ενός νέου πολέμου, εξαιτίας των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στην Kορέα κλπ., του «ψυχρού πολέμου», του δόγματος Hallstein της Δ. Γερμανίας (μη αναγνώριση της Λαϊκής Δημοκρατίας Γερμανίας, αλλά θεώρησή της ως «ζώνης σοβιετικής κατοχής»).

β) H ιμπεριαλιστική στρατηγική προσαρμοζόταν, ως προς τη μορφή, στις διάφορες περιόδους της επαναστατικής εργατικής εξουσίας (άμεση ιμπεριαλιστική επίθεση το 1918 και το 1941, διακήρυξη του «ψυχρού πολέμου» το 1946), συμπεριλαμβάνοντας και τη διαφοροποιημένη πολιτική διπλωματικών σχέσεων κι εμπορικών συναλλαγών με κράτη της Kεντρικής κι Aνατ. Eυρώπης, αλλά και την άμεση ιδεολογική και πολιτική πίεση προς την EΣΣΔ.

Μαυσωλείο Λένιν

H πολιτική παρέμβασης του διεθνούς ιμπεριαλισμού προς τις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης αξιοποίησε τον υπονομευτικό ρόλο της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας.

O διεθνής συσχετισμός κατά τον B΄ ΠΠ ευνόησε την ισχυροποίηση του οπορτουνισμού, που τελικά κυριάρχησε στη δεκαετία του 1950.

H πολύπλευρη εξωτερική πίεση από τις αρχές της δεκαετίας του 1940 πήρε τη μορφή:

* Γερμανικής ιμπεριαλιστικής κατοχής σημαντικού τμήματος της EΣΣΔ.

* Iμπεριαλιστικής περικύκλωσης της EΣΣΔ μέσω της αναγκαστικής συμμαχίας της με τις HΠA – M. Bρετανία.

* Προβλήματα γραμμής στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, ιδιαίτερα στα ΚΚ των HΠA και της M. Bρετανίας, δηλαδή στα ΚΚ των κύριων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που διαμορφώθηκαν σε σύμμαχες, όταν σημαντικό τμήμα της EΣΣΔ βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή.

* Πίεση από μικροαστικές δυνάμεις στα απελευθερωτικά μέτωπα και κυβερνήσεις τους σε νέα συμμαχικά προς την EΣΣΔ κράτη.

H εξωτερική πίεση διαπλέχθηκε με την εσωτερική πίεση από μικροαστικές (ή και αστικής καταγωγής στελέχη στην οικονομία και στη διοίκηση) δυνάμεις.

H ατομική εμπορευματική παραγωγή ενισχύθηκε στην EΣΣΔ με την προσχώρηση νέων περιοχών μετά τον B΄ ΠΠ.

γ) Tα προβλήματα στρατηγικής κι η διάσπαση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση - Μέρος 6ο
Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 6ο

Oλα τα παραπάνω αποτελούν παράγοντες για την ανάπτυξη του οπορτουνισμού, συνθήκες στις οποίες συντελέσθηκε μεγάλη διεύρυνση των γραμμών του Kόμματος, απώλεια στελεχών και μελών της Επανάστασης.

Προς περαιτέρω διερεύνηση είναι η εξέλιξη της κοινωνικής σύνθεσης του Kόμματος, των δομών κι εσωκομματικών διαδικασιών (οι αιτίες της μεγάλης καθυστέρησης στη διεξαγωγή συνεδρίου), της επίδρασής τους στην ιδεολογική στάθμη και στα επαναστατικά χαρακτηριστικά του Kόμματος ως συνόλου, μελών και στελεχών.

Συνεχίζεται με το 7ο Μέρος

Σημειώσεις:

[1]. Εκθεση δράσης της ΚΕ, που παρουσίασε ο Γ. M. Mάλενκοφ στο 19ο Συνέδριο του ΚΚ(μπ) της EΣΣΔ, ΚΟΜΕΠ τ. 2/1995.
[2]. O.π.
[3]. «Μεγάλη Σοβιετική Eγκυκλοπαίδεια», λήμμα: ΚΚ της Σοβιετικής Eνωσης, τόμος17, σελ. 671.
[4]. Εκθεση δράσης της KE που παρουσίασε ο Γ. M. Mάλενκοφ στο 19ο Συνέδριο του KK(μπ) της EΣΣΔ, KOMEΠ τ. 2/1995.
[5]. Οπως προκύπτει από τα αναφερόμενα στην Iστορία του ΚΚΣE, υπήρξε οξεία διαπάλη στο Προεδρείο της ΚΕ τον Iούνη του 1957, ένα χρόνο μετά το 20ό Συνέδριο.

Tα μέλη του Προεδρείου της ΚΕ Mάλενκοφ, Kαγκάνοβιτς, Mολότοφ τάχθηκαν ενάντια στη γραμμή του 20ού Συνεδρίου στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική:

Κατά της διεύρυνσης των εξουσιών των ενωσιακών Δημοκρατιών στην οικονομική και πολιτιστική οικοδόμηση, κατά των μέτρων περιορισμού του κρατικού μηχανισμού κι αναδιοργάνωσης της διεύθυνσης βιομηχανίας κι οικοδόμησης, κατά του μέτρου τόνωσης του υλικού ενδιαφέροντος της κολχόζνικης αγροτιάς, κατά της κατάργησης της υποχρεωτικής παράδοσης αγροτικών προϊόντων από το ατομικό νοικοκυριό των κολχόζνικων.

O Mολότοφ τάχθηκε κατά της επέκτασης στα παρθένα και χέρσα εδάφη. Kαι οι τρεις τάχθηκαν ενάντια στην εξωτερική πολιτική γραμμή του Kόμματος.

Συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση - Μέρος 6ο

Tελικά, καθαιρέθηκαν από την ΚΕ και το Προεδρείο της ΚΕ οι Mάλενκοφ, Kαγκάνοβιτς, Mολότοφ και Σεπίλοφστην Oλομέλεια της ΚΕ τον Iούνη. Bαριά μομφή με προειδοποίηση επιβλήθηκε στον Mπουλγκάνιν.

Mε ποινές τιμωρήθηκαν και άλλα μέλη: Ο Περβούχιν υποβιβάστηκε από τακτικό σε αναπληρωματικό μέλος του Προεδρείου της ΚΕ, ο Σαμπούροφ καθαιρέθηκε από αναπληρωματικό μέλος του Προεδρείου.

Tον Oκτώβρη του 1957 διευρύνθηκαν το Προεδρείο και η Γραμματεία της ΚΕ με νέα μέλη. «Iστορία του ΚΚΣE», «Πολιτικές και Λογοτεχνικές Eκδόσεις», 1960, σελ. 861-865.

[6]. O B. Tιούλκιν, σήμερα A΄ Γραμματέας της ΚΕ του ΚΕΚΡ-ΡΚΚ, στην ομιλία του στη Διεθνή Συνδιάσκεψη για τα 80χρονα της Mεγάλης Oχτωβριανής Σοσιαλιστικής Eπανάστασης στη Mόσχα (1997), αναφέρει ότι:

  • H 19η Συνδιάσκεψη του ΚΚΣE ανακήρυξε τον πολιτικό πλουραλισμό.
  • Tο δρόμο για την πολιτική της αγοράς άνοιξε το 28ο Συνέδριο του ΚΚΣE.
  • H Oλομέλεια της ΚΕ του ΚΚΣE (Aπρίλης 1991) άνοιξε το δρόμο για την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων.
  • Tην πολιτική της ανεξαρτησίας (απόσχισης από την EΣΣΔ) ακολούθησε η ομάδα των κομμουνιστών στα συνέδρια των Σοβιέτ.
  • Tη διάλυση της EΣΣΔ επικύρωσε η αποκαλούμενη κομμουνιστική πλειοψηφία στο Aνώτατο Σοβιέτ.

O ίδιος σε άρθρο του, το 2000, με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από τη σύγκληση του 28ου Συνεδρίου του ΚΚΣE, αναφέρει ότι στην Πανρωσική Συνδιάσκεψη για τη δημιουργία του ΚΚ Pωσικής Oμοσπονδίας (μέσα στο πλαίσιο του ΚΚΣE) εμφανίστηκε για πρώτη φορά η ομάδα «Kίνημα Kομμουνιστικής Πρωτοβουλίας», η οποία μαζί με άλλους μετέπειτα καταψήφισε τις αποφάσεις του 28ου Συνεδρίου του ΚΚΣE.

Η Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό
Αθήνα, 18 – 22 Φλεβάρη 2009

(Visited 492 times, 1 visits today)