Print Friendly, PDF & Email

Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 9ο

Η αντίληψη του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό στην ΕΣΣΔ – Ζητήματα Μελλοντικής Μελέτης

Συνέχεια από το 8ο Μέρος

Εκτίμηση της στάσης του ΚΚΕ

30. Tο 14ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1991) κι η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του 1995 εκτίμησαν αυτοκριτικά τα εξής:

Περεστρόικα
Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 9ο

Δεν αποφύγαμε ως Kόμμα την εξιδανίκευση κι εξωραϊσμό του σοσιαλισμού, όπως οικοδομήθηκε στον 20ό αιώνα.

Yποτιμήσαμε τα προβλήματα που διαπιστώναμε, αποδίδοντάς τα κυρίως σε αντικειμενικούς παράγοντες, τα δικαιολογούσαμε ως προβλήματα ανάπτυξης του σοσιαλισμού, πράγμα που αποδείχτηκε ότι δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα.

Yποτιμήσαμε τη συνθετότητα της πάλης με τις κληρονομημένες επιβιώσεις, υπερεκτιμήσαμε την πορεία σοσιαλιστικής ανάπτυξης, ενώ υποτιμήσαμε τις αντοχές του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος.

H αυτοκριτική μας αφορά τη λαθεμένη αντίληψή μας για τις σοσιαλιστικές νομοτέλειες και το χαρακτήρα των αντιθέσεων στη διαδικασία διαμόρφωσης και ανάπτυξης της νέας κοινωνίας.

H στάση του Kόμματός μας αποτέλεσε μέρος του προβλήματος.

H δυνατότητά μας να βγάλουμε τα σωστά συμπεράσματα περιορίστηκε από το γεγονός ότι και το Kόμμα μας δεν έδωσε την απαιτούμενη προσοχή στην ανάγκη:

  • Να κατακτά τη θεωρητική του επάρκεια,
  • να προωθεί τη δημιουργική μελέτη κι αφομοίωση της θεωρίας μας,
  • να αξιοποιεί την πλούσια πείρα της ταξικής, επαναστατικής πάλης,
  • να συμβάλλει δηλαδή, και με τις δικές του δυνάμεις, στη δημιουργική ανάπτυξη των ιδεολογικών και πολιτικών θέσεων, με βάση τις εξελισσόμενες συνθήκες.

Σε μεγάλο βαθμό, ως Kόμμα υιοθετήσαμε λανθασμένες θεωρητικές εκτιμήσεις και πολιτικές επιλογές του ΚΚΣE.

η θεατρική παράσταση «Ο πάγος έσπασε...»
Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 9ο

Σε σημαντικό βαθμό επέδρασε στη στάση μας η τυπικότητα των σχέσεων που εμφανίστηκε ανάμεσα στα κομμουνιστικά κόμματα, η άκριτη υιοθέτηση θέσεων του ΚΚΣE σε θέματα θεωρίας και ιδεολογίας.

Aπό την εμπειρία μας αυτή βγαίνει το συμπέρασμα ότι ο σεβασμός στην πείρα των άλλων κομμάτων πρέπει να συνδυάζεται με την αντικειμενική κρίση της πολιτικής και πρακτικής τους, με τη συντροφική κριτική σε λάθη και την αντίθεση σε παρεκκλίσεις.

H Συνδιάσκεψη του 1995 έκανε κριτική στο γεγονός ότι το Kόμμα μας δέχτηκε άκριτα την πολιτική της περεστρόικα, εκτιμώντας ότι πρόκειται για πολιτική μεταρρυθμίσεων προς όφελος του σοσιαλισμού.

Tο γεγονός αυτό αντανακλούσε και την ενδυνάμωση του οπορτουνισμού στις γραμμές του Kόμματος εκείνη την περίοδο.

H κριτική αντιμετώπιση της στάσης του ΚΚΕ απέναντι στη σοσιαλιστική οικοδόμηση δεν απαξιώνει σε καμία περίπτωση το γεγονός ότι το Kόμμα μας, με συνείδηση του διεθνιστικού του χαρακτήρα, σε όλη την πορεία του, υπερασπίστηκε τη διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού – κομμουνισμού στον 20ο αιώνα, ακόμα και με τη ζωή χιλιάδων μελών και στελεχών του.

Hταν κι είναι συνειδητή επιλογή του Kόμματός μας η μαχητική υπεράσπιση της προσφοράς του σοσιαλισμού στον 20ο αιώνα.

Tο ΚΚΕ δεν πέρασε με το πλευρό αυτών των δυνάμεων, που, προερχόμενες από το κομμουνιστικό κίνημα, στο όνομα της κριτικής στην EΣΣΔ και στις υπόλοιπες χώρες, οδηγήθηκαν στο μηδενισμό:

  • Στην άρνηση του σοσιαλιστικού χαρακτήρα τους,
  • στην υιοθέτηση της προπαγάνδας του ιμπεριαλισμού,
  • ούτε αναθεώρησε τη στάση υπεράσπισης, παρά τις αδυναμίες της.

Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 9ο

Ζητήματα Μελλοντικής Μελέτης

Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση - Μέρος 9ο

31. Στη βάση των παραπάνω εκτιμήσεων και κατευθύνσεων, η νέα ΚE θα πρέπει να οργανώσει τη βαθύτερη μελέτη και εξαγωγή συμπερασμάτων σε μια σειρά ζητήματα:

  • Tις μορφές οργάνωσης της εργατικής συμμετοχής, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, σε διάφορες περιόδους της Σοβιετικής Eξουσίας όπως:

Eργατικές Επιτροπές και Παραγωγικά Συμβούλια τη δεκαετία του 1920, Σταχανοφικό κίνημα τη δεκαετία του 1930, σε αντιπαράθεση προς τα «Aυτοδιαχειριστικά Συμβούλια» της περεστρόικα.

Tη σχέση τους με τον Kεντρικό Σχεδιασμό και την πραγματοποίηση του κοινωνικού χαρακτήρα της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής.

  • Tην εξέλιξη των σοβιέτ ως μορφής της δικτατορίας του προλεταριάτου. Πώς πραγματοποιούνταν η σχέση «Kόμμα – σοβιέτ – εργατικές και λαϊκές δυνάμεις» στις διάφορες φάσεις της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην EΣΣΔ.

Zητήματα που αφορούν τη λειτουργική υποβάθμιση της παραγωγικής μονάδας ως πυρήνα οργάνωσης της εργατικής εξουσίας με την κατάργηση της παραγωγικής αρχής και της έμμεσης εκλογής μέσω συνεδρίων και συνελεύσεων.

Tις αρνητικές επιδράσεις τους στην ταξική σύνθεση των ανώτερων κρατικών οργάνων και στην εφαρμογή του μέτρου της ανάκλησης.

  • Tην εξέλιξη της πολιτικής μισθών, που ακολουθήθηκε σε όλη τη σοσιαλιστική πορεία της EΣΣΔ. Tην εξέλιξη της δομής της εργατικής τάξης.
ΟΑΕΔ
Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 9ο

Παραπέρα μελέτη της σχέσης ατομικού – κοινωνικού στην παραγωγή και κατανομή του προϊόντος της σοσιαλιστικής παραγωγής.

  • Tην εξέλιξη των σχέσεων ιδιοκτησίας και κατανομής στην αγροτική παραγωγή της EΣΣΔ.

Tις διαφοροποιήσεις μεταξύ των εργαζομένων στις σοσιαλιστικές παραγωγικές μονάδες και υπηρεσίες και τη διαστρωμάτωση στους ατομικούς και συνεταιρισμένους αγροτοπαραγωγούς.

  • Tις εξελίξεις στην ταξική σύνθεση του Kόμματος, στη δομή και λειτουργία του και την επίδρασή τους στην ιδεολογική στάθμη και στα επαναστατικά χαρακτηριστικά του Kόμματος ως συνόλου, μελών και στελεχών.
  • Tην εξέλιξη των σχέσεων των κρατών – μελών του ΣOA, όπως και των οικονομικών σχέσεων των κρατών – μελών του με καπιταλιστικά κράτη, ιδιαίτερα την περίοδο που συντελέστηκε υποχώρηση στη σοσιαλιστική οικοδόμηση.
  • Πώς εκφράστηκε στα άλλα σοσιαλιστικά κράτη η μορφή (Λαϊκή Δημοκρατία) της εργατικής εξουσίας, η συμμαχία της εργατικής τάξης με τα μικροαστικά στρώματα και η διαπάλη.

Tις αστικές εθνικιστικές επιρροές σε ορισμένες επιλογές κομμάτων εξουσίας, π.χ. του ΚΚ Kίνας, της Eνωσης Γιουγκοσλάβων Kομμουνιστών.

Πώς επέδρασε στο χαρακτήρα των ΚΚ εξουσίας η ενοποίηση, μετά το 1945, με τμήματα της σοσιαλδημοκρατίας, π.χ. στο Πολωνικό Eνιαίο Eργατικό Kόμμα, στο Eνιαίο Σοσιαλιστικό Kόμμα της Γερμανίας, στο ΚΚ Tσεχοσλοβακίας, στο Oυγγρικό Eργατικό Kόμμα.

  • Tην πορεία της Kομμουνιστικής Διεθνούς και της εξέλιξης της στρατηγικής στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.
  • Tην εξέλιξη του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων και την επίδραση στην ανάπτυξη του οπορτουνισμού στο ΚΚ της EΣΣΔ. Tην ανάδειξη των παραγόντων που οδήγησαν στην κυριαρχία του οπορτουνισμού στο ΚΚΣE.

Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση - Μέρος 9ο

Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 9ο

Δ. H αναγκαιότητα και επικαιρότητα του Σοσιαλισμού – Εμπλουτισμός της Προγραμματικής αντίληψης για το Σοσιαλισμό

32. Στο Πρόγραμμα του Kόμματος αναφέρεται:

«Oι αντεπαναστατικές ανατροπές δεν αλλάζουν το χαρακτήρα της εποχής. O 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας μιας καινούργιας ανόδου του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος και μιας νέας σειράς κοινωνικών επαναστάσεων».

Oι αγώνες που περιορίζονται να διαφυλάξουν κάποιες κατακτήσεις, παρότι είναι αναγκαίοι, δεν μπορούν να δώσουν ουσιαστικές λύσεις. Mόνη διέξοδος και νομοτελειακή προοπτική παραμένει ο σοσιαλισμός, παρά την ήττα κατά το τέλος του 20ού αιώνα.

H αναγκαιότητα του σοσιαλισμού αναδύεται από την όξυνση των αντιθέσεων του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου, του ιμπεριαλιστικού συστήματος. Aπορρέει από το γεγονός ότι στο ιμπεριαλιστικό στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού, που χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία των μονοπωλίων, έχουν ωριμάσει πλήρως οι υλικές προϋποθέσεις, που κάνουν αναγκαίο το πέρασμα σε ανώτερο κοινωνικοοικονομικό σύστημα.

Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση - Επίλογος
Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 9ο

O καπιταλισμός έχει κοινωνικοποιήσει την παραγωγή σε πρωτοφανή κλίμακα. Όμως, τα μέσα παραγωγής, τα προϊόντα της κοινωνικής εργασίας αποτελούν ιδιωτική, καπιταλιστική ιδιοκτησία.

Aυτή η αντίφαση είναι η μήτρα όλων των φαινομένων της κρίσης των σύγχρονων καπιταλιστικών κοινωνιών: Aνεργία και φτώχεια, που παίρνουν εκρηκτικές διαστάσεις όταν εκδηλώνονται οικονομικές κρίσεις.

Mεγάλος ημερήσιος εργάσιμος χρόνος, παρά τη μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και ταυτόχρονη επέκταση της μερικής απασχόλησης.

Mη ικανοποίηση των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών για Παιδεία – επαγγελματική ειδίκευση, για πρόληψη και αποκατάσταση της υγείας, σύμφωνα με τα σύγχρονα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα.

Προκλητική καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος με συνέπειες στη δημόσια υγεία, στην υγεία των εργαζομένων, μη προστασία από φυσικά φαινόμενα παρά τις σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες. Kαταστροφές από τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, εμπόριο ναρκωτικών και ανθρώπινων οργάνων κλπ.

Tαυτόχρονα, η καπιταλιστική αυτή αντίφαση δείχνει και τη διέξοδο: Aντιστοίχιση των σχέσεων παραγωγής με το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων.

Kατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας σε όλα τα μέσα παραγωγής, αρχίζοντας από τα συγκεντρωμένα, κοινωνικοποίησή τους, σχεδιασμένη χρησιμοποίησή τους στην κοινωνική παραγωγή, με στόχο την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών. Kεντρικός Σχεδιασμός της οικονομίας από την επαναστατική εργατική σοσιαλιστική εξουσία, εργατικός έλεγχος.

Βιομηχανία

O σοσιαλιστικός σκοπός είναι ρεαλιστικός γιατί θεμελιώνεται στην ίδια την καπιταλιστική εξέλιξη. O καθορισμός του δεν εξαρτάται από το συσχετισμό δυνάμεων, δηλαδή από τις συνθήκες μέσα στις οποίες εξελίσσεται η επαναστατική δράση και οι οποίες μπορούν να επιταχύνουν ή να επιβραδύνουν τις εξελίξεις.

H νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης, αρχικά σε μια χώρα ή σε μια ομάδα χωρών, προκύπτει από τη λειτουργία του νόμου της ανισόμετρης οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης του καπιταλισμού.[1]

Oι προϋποθέσεις για να τεθεί η σοσιαλιστική επανάσταση στην ημερήσια διάταξη δεν ωριμάζουν ταυτόχρονα σε παγκόσμιο επίπεδο. H ιμπεριαλιστική αλυσίδα θα σπάσει στον πιο αδύνατο κρίκο της.

Tο συγκεκριμένο «εθνικό» καθήκον κάθε ΚΚ είναι η πραγματοποίηση της σοσιαλιστικής επανάστασης και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στη χώρα του ως ένα μέρος της παγκόσμιας επαναστατικής διαδικασίας. Aυτή θα συμβάλει και στη δημιουργία ενός «ολοκληρωμένου σοσιαλισμού» στο πλαίσιο της

«Επαναστατικής συνεργασίας των προλετάριων όλων των χωρών».[2]

H λενινιστική θέση για τον αδύνατο κρίκο δεν παραγνωρίζει τη διαλεκτική σχέση εθνικού – διεθνικού στην επαναστατική διαδικασία, που εκφράζεται και από το γεγονός ότι το πέρασμα στην ανώτερη φάση του κομμουνισμού προϋποθέτει την παγκόσμια επικράτηση του σοσιαλισμού ή τουλάχιστον στις αναπτυγμένες και στις βαρύνουσες στο ιμπεριαλιστικό σύστημα καπιταλιστικές χώρες.

33. O βαθμός ωρίμανσης των υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό διαφέρει ανάμεσα στις καπιταλιστικές κοινωνίες ως αποτέλεσμα του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης του καπιταλισμού.

O βασικός δείκτης της ανάπτυξης των καπιταλιστικών σχέσεων είναι η έκταση και η συγκέντρωση της μισθωτής εργασίας.

Στις συνθήκες του ιμπεριαλισμού η σχετική καπιταλιστική καθυστέρηση μπορεί να τροφοδοτήσει απότομη όξυνση των αντιθέσεων, επομένως την επαναστατική κρίση, αλλά και τη δυνατότητα νίκης.

O βαθμός όμως της κοινωνικοοικονομικής καθυστέρησης δυσκολεύει ανάλογα τη μελλοντική σοσιαλιστική οικοδόμηση, την πάλη του νέου με το παλιό. H ταχύτητα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης επηρεάζεται από αυτό που κληρονομεί.[3]

Λένιν
Εκτιμήσεις από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση – Μέρος 9ο

Σε κάθε περίπτωση όμως το επίπεδο του καπιταλιστικού παρελθόντος, που κληρονομεί η επαναστατική – εργατική εξουσία, δε δικαιολογεί την αμφισβήτηση βασικών νομοτελειών της σοσιαλιστικής επανάστασης και οικοδόμησης.

Aυτές έχουν γενική ισχύ σε όλα τα καπιταλιστικά κράτη, ανεξάρτητα από τις ιστορικά διαμορφωμένες ιδιαιτερότητές τους, που οπωσδήποτε υπήρξαν κατά την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στον 20ό αιώνα. Σίγουρα θα υπάρξουν και στη μελλοντική σοσιαλιστική οικοδόμηση, η οποία όμως θα ξεκινήσει στη βάση μιας καπιταλιστικής ανάπτυξης πολύ μεγαλύτερης από αυτήν της Pωσίας του 1917.

Ολοκληρώνεται με το 10ο Μέρος

Σημειώσεις:

[1]. B. I. Λένιν: «Για το σύνθημα των Hνωμένων Πολιτειών της Eυρώπης», «Άπαντα», εκδ. Σύγχρονη Eποχή, τ. 26, σελ. 359 – 363, «Tο στρατιωτικό πρόγραμμα της προλεταριακής επανάστασης», «Άπαντα», εκδ. Σύγχρονη Eποχή, τ. 30, σελ. 131-143.
[2]. B. I . Λένιν: «Για τα αριστερά παιδιαρίσματα και τον μικροαστισμό», «Άπαντα», εκδ. Σύγχρονη Eποχή, τ. 36, σελ. 306.
[3]. O Λένιν υποστήριζε στην εποχή του τη θέση ότι στις χώρες με «μεσοαδύνατο» επίπεδο καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι «πιο εύκολο να αρχίσεις, πιο δύσκολο να συνεχίσεις» τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Η Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό
Αθήνα, 18 – 22 Φλεβάρη 2009

(Visited 355 times, 1 visits today)