Συμπεράσματα από τον προυπολογισμό της Κούβας για το 2019

Συμπεράσματα από τον προυπολογισμό της Κούβας για το 2019

Οικονομικές προκλήσεις

Ο προϋπολογισμός του νησιού της επανάστασης ήταν πάντα και εξακολουθεί να είναι και για το 2019 κοινωνικού χαρακτήρα.

Υποστηρίζει τις βασικές υπηρεσίες για το λαό, τις κοινωνικές πολιτικές, την άμυνα της χώρας και την εσωτερική τάξη, καθώς και τα ολοκληρωμένα προγράμματα ανάπτυξης των επαρχιών και των δήμων.

Αποτελείται από τον κεντρικό προϋπολογισμό, τον προϋπολογισμό κοινωνικής ασφάλισης και τους τοπικούς προϋπολογισμούς.

Για τη χρονιά που έρχεται και πάλι τα κονδύλια για την Υγεία και την Εκπαίδευση απορροφούν πάνω από το μισό (51%) του συνόλου των δαπανών.

Σε εμάς αντίθετα σύμφωνα με την Ναυτεμπορική προβλέπεται για μια ακόμη χρονιά (όπως και σε όλη την ΕΕ) μείωση στα κονδύλια για εκπαίδευση και υγεία (για την εκπαίδευση ως ποσοστό του ΑΕΠ από το 4% το 2018, στο 3,8% για το 2019 και για την υγεία, 4,8% το 2019 από 4,9% το 2018)

και επίσης στις συντάξεις (Πρώτο Φλέμμα) από 29 δισ. το 2017, μειώθηκαν σε 28,8 δισ. το 2018 και θα μειωθούν σε 28,5 δισ. το 2019, ενώ με στοιχεία της Eurostat το 2015 ήταν 17,8% του ΑΕΠ  (δηλ. 195,5 x 17,8%= 34,8 δισ.) – περισσότερα στοιχεία στο Ριζοσπάστη [1] και [2].

Ξαναγυρνώντας στην Κούβα, σύμφωνα με το υπουργείο οικονομικών:

Ο σχεδιασμός έγινε, λαμβάνοντας υπόψη μια ισορροπία εσόδων-δαπανών, τη σωστή / συνδυασμένη ομαδοποίηση («καθολικό») του προϋπολογισμού, μακροοικονομικούς δείκτες, τη νομισματική ισορροπία, τη στήριξη σε επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας, τις εγκριμένες πολιτικές αποφάσεις γενικά για τη χώρα και φυσικά τη γνώμη των εμπειρογνωμόνων.

Προσεγγίσεις & προτεραιότητες

Κατά τον Alejandro Gil Fernández υπουργό Οικονομίας και Σχεδιασμού, προβλέπεται ρυθμός +1,5% κατ’ ελάχιστο, από  ίδιους πόρους και επενδύοντας στην ανάπτυξη, χωρίς αύξηση του χρέους, ώστε να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για ακόμη καλύτερα αποτελέσματα στα επόμενα χρόνια.

Ο Gil παρουσίασε τους κύριους στόχους του σχεδιασμού για το 2019, που τον περιέγραψε ως 100% «ρεαλιστικό» και «αναπτυξιακό» (είχε επιτευχθεί και τη χρονιά που πέρασε) ως εξής:

• Βασική αρχή ότι τα έξοδα προσαρμόζονται στους διαθέσιμους πόρους και ότι, με τη σειρά τους, εγγυώνται βελτίωση και ανάπτυξη, ενισχύοντας τη χρήση εσωτερικών αποθεματικών χωρίς να αυξάνεται το εξωτερικό χρέος της χώρας.
• Εξασφάλιση αποτελεσματικής επενδυτικής διαδικασίας, που θα υποστηρίζει τα προγράμματα προτεραιότητας, χωρίς να υπερβαίνει τους διαθέσιμους πόρους.
• Αύξηση των εσόδων από τις εξαγωγές και εγγύηση έγκαιρης είσπραξης.
• Ενίσχυση της εθνικής βιομηχανίας, με στόχο την υποκατάσταση των εισαγωγών, επιδιώκοντας μεγαλύτερη χρήση των παραγωγικών δυνατοτήτων που υπάρχουν στη χώρα.
• Επίτευξη μεγαλύτερων επιπέδων διασύνδεσης της οικονομίας γενικά, κυρίως των εξαγωγικών μεγεθών και τη στροφή των ξένων επενδύσεων στην εθνική βιομηχανία.
• Εγγύηση των τομέων δραστηριότητας που θα αναζωογονούν την ανάπτυξη.
• Εγγύηση προσφοράς (διάθεσης) των βασικών προϊόντων άμεσης προτεραιότητας, με έμφαση στη λιανική πλατειάς λαϊκής κατανάλωσης.

Αναφορικά με τις (τρεις) προτεραιότητες στις οποίες στηρίζεται η οικονομική στρατηγική της χώρας, επέμεινε ότι δεν είναι αρκετή η απλή προσαρμογή των δαπανών με τους διαθέσιμους πόρους, αλλά αποτελεί πολυσύνθετη πρόκληση,

γιατί -εκτός από το «να πάρει τα πάνω της» η οικονομία είναι απαραίτητο να μην μειωθούν οι επενδύσεις σε αναπτυξιακή κατεύθυνση, και μάλιστα να διασφαλιστεί αυτές αποσβεννύονται μέσω των δικών του αποδόσεων, χωρίς επιδότηση.

Σχετικά με την ανάγκη αύξησης των εσόδων από τις εξαγωγές, ο Gil εξήγησε ότι:

«Οι διαθέσιμοι πόροι του πλάνου έχουν δύο πηγές: τις εισροές που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τόσο στις εξαγωγές, όσο και στη ντόπια αγορά και από την άλλη τα δάνεια.

Το πρώτο, δικό μας είναι, το κάνουμε ότι θέλουμε αλλά το δεύτερο, αν και μπορεί βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα να χρησιμοποιηθεί για ανάπτυξη, μακροπρόθεσμα πρέπει να επιστραφεί».

Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να επιτευχθεί σταδιακή και σταθερή ανάπτυξη των εξαγωγών, ώστε να μην επιδιώκεται η επίλυση των προβλημάτων της οικονομίας της χώρας με εξωτερικές πιστώσεις.

Σημείωσε επίσης ότι δεν μπορείς να εξάγεις μόνο και να μην πληρώνεις, τη στιγμή που η χώρα έχει εκκρεμείς λογαριασμούς (εννοεί τις τρίτες χώρες, τα δάνεια -τραπεζικά και μη κλπ.)

Οι άξονες της δουλειάς για το επόμενο έτος:

• Αύξηση και διαφοροποίηση των εξαγωγών.
• Αποτελεσματικότητα της επενδυτικής διαδικασίας και συμμετοχή των άμεσων ξένων επενδύσεων.
• Συνολική ανάλυση των εισαγωγών και εκτέλεσης των πιστώσεων.
• Αντικατάσταση των εισαγωγών με μεγαλύτερη συμμετοχή της εθνικής Βιομηχανίας.
• Διαχείριση των εισπρακτέων λογαριασμών στο εξωτερικό. Πηγή εισοδήματος που πρέπει να ενισχυθεί.
• Διαχείριση αποθεμάτων.

Ο Gil Fernandez εξήγησε ότι τα αποθέματα αντιπροσωπεύουν περίπου το 25% του ΑΕΠ της χώρας. Ως εκ τούτου, μέχρι το 2019, προτείνεται να μειωθεί κατά 2% αυτός ο δείκτης, που θα δώσει 400.000.000$ στην εθνική οικονομία.

Σ’ ό,τι αφορά τα κύρια θέματα που εισάγονται στον κρατικό προϋπολογισμό για το έτος 2019, η υπουργός οικονομικών και τιμών, Lina Olinda Pedraza Rodríguez,¹ ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να εφαρμόσει στις επαρχίες της Artemisa, Mayabeque και Matanzas κίνητρα για τις περιοχές που χαρακτηρίζονται «Ociosidad de Tierra»² όπως ήδη έγινε στις επαρχίες Pinar del Río και Cienfuegos. που αποτελούν σοβαρό πρόβλημα

Επίσης  δήλωσε πως:

«Φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων θα εισπράττεται πλέον από τους αθλητές με συμβόλαια  στο εξωτερικό και από τους ναυτικούς και το λοιπό προσωπικό που εργάζονται σε σκάφη  με ξένη σημαία.

Θα αυξήσει επίσης τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού για να χρηματοδοτηθούν δαπάνες προβλεπόμενες από τον προϋπολογισμό για  δραστηριότητας αναβάθμισης στις επαρχίες Granma, Santiago de Cuba και Guantánamo».

Μέχρι το έτος 2019 το ακαθάριστο εισόδημα θα πρέπει να φθάσει τα 60 δισ. πέσος, πράγμα που αντιπροσωπεύει αύξηση 4% σε σχέση με το 2018 (85% κρατικός τομέας), επαναβεβαιώνοντας την αποτελεσματικότητα του φορολογικού συστήματος και τονίζοντας πως το 74% των εσόδων θα είναι από φόρους, τέλη και εισφορές.

Πρόσθεσε ότι η αύξηση του εισοδήματος βασίζεται στην αρχή της ανάδειξης:

«Αποθεμάτων αποτελεσματικότητας στην οικονομία, μεγιστοποιώντας την πειθαρχία στην έγκαιρη καταβολή των φόρων με την ελαχιστοποίηση της φοροδιαφυγής».

Θα υπάρξουν και 250 εκ. πέσος επιστροφές και η συμβολή των κερδών των επιχειρήσεων θα είναι 21%, (πάνω από 12 δισ. πέσος ), ενώ οι φόροι επί των πωλήσεων αγαθών κι υπηρεσιών αναμένεται να αυξηθούν κατά 1,3%.

Τα έσοδα «Εδαφικής Συνεισφοράς για την Τοπική Ανάπτυξη» (Contribución Territorial para el Desarrollo Local) ανέρχονται σε 1,358 δισ. πέσος, με ρυθμό αύξησης 15%.

Η διαχείριση και η εφαρμογή αυτών των χρηματοδοτικών πόρων θα διατηρηθεί, λαμβάνοντας υπόψη το 50% για τη στήριξη των αποφάσεων των τοπικών κυβερνήσεων, με εξαίρεση την Αβάνα και την Isla de la Juventud, όπου προβλέπεται να είναι ως 100%

Η Υπουργός Οικονομικών και Τιμών εξήγησε στην εκτενή έκθεσή της ότι η συμβολή των μορφών μη κρατικής διαχείρισης αυξάνεται κατά 16% και συμμετέχει στο 13% των συνολικών εσόδων.

Βασικά σημεία του σχεδίου του κρατικού προϋπολογισμού για το 2019:

• Το ακαθάριστο εισόδημα αυξήθηκε κατά 4% σε σύγκριση με το 2018.
• Το φορολογικό σύστημα συμβάλλει στο 74% του εισοδήματος του προϋπολογισμού, λόγω της εφαρμογής φόρων και εισφορών.
• Οι μορφές μη κρατικής διαχείρισης συμμετέχουν στο 13% του συνολικού εισοδήματος.
• Η συμβολή στην τοπική ανάπτυξη παρουσιάζεται αυξημένη .
• Οι προϋπολογισθείσες δαπάνες αυξάνονται κατά 2% σε σχέση με το 2018
• Η Υγεία και η Εκπαίδευση αντιπροσωπεύουν το 51% των προϋπολογιζόμενων δαπανών
• Το εισόδημα για κάθε 1 peso των δαπανών είναι 0,82 σεντς, υψηλότερο από το 2018.
• Οι δαπάνες πρέπει να μειωθούν λίγο (κατά 0,7%), γεγονός που, σε συνδυασμό με την αύξηση των εσόδων, θα οδηγήσει σε μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 31,2%,.

Κάποια πρώτα σύντομα συμπεράσματα

Καταρχήν ας αφήσουμε τους απόλυτους αριθμούς -αν και έχουν κι αυτοί την αξία τους… στους οικονομολόγους και να σταθούμε στα ποσοστά [%].

Αυτό όχι για να αποφύγουμε συγκρίσεις, αλλά ακριβώς για το αντίθετο, που έχει να κάνει με τα παρακάτω:

α)  Το πέσο (CuP) είναι το «εθνικό νόμισμα» ένα από τα δύο «πέσος» -τα νομίσματα που επίσημα χρησιμοποιούνται στην Κούβα: το δεύτερο είναι το «CuC» – Peso Cubano Convertible

το λεγόμενο «μετατρέψιμο πέσο» ή «σκληρό πέσο», που θα το καταργούσαν αλλά ακόμη δεν έγινε αυτό και σήμερα ισχύει η αναλογία 25 CuP ανά CuC. 

Οι περισσότεροι εργαζόμενοι (που δουλεύουν στο κράτος -στο δημόσιο) πληρώνονται σε CuP, αλλά μερικοί (σε «ειδικές» επιχειρήσεις σε «σκληρό πέσο».

Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, αναλόγως… αλλά βασικά σε CuC.

Καταστήματα βασικών είδών (πχ. φρούτα και τα λαχανικά) δέχονται γενικά μόνο το «κανονικό» πέσο και τα λεγόμενα «Dollar shops» πωλούν τα υπόλοιπα…

Το κουβανικό πέσο είναι το νόμιμο νόμισμα της Δημοκρατίας της Κούβας που χρησιμοποιείται από την πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας. Όλα αυτά ξεκίνησαν με την «Ειδική Περίοδο» (1990).

β) Μετά τις ανατροπές στην ΕΣΣΔ και στην Ανατολική Ευρώπη, η Κούβα έμεινε σχεδόν εξ ολοκλήρου μόνη της και εξαναγκάστηκε από τα πράγματα να πάρει τις δύσκολες αποφάσεις της «Ειδικής Περιόδου», που ο λαός στήριξε στη μεγάλη του πλειοψηφία, αλλά η κουβανική οικονομία -πολύ πιο ευάλωτη από σήμερα, κρεμόταν σε μια κλωστή.

Είχε χάσει τους βασικούς οικονομικούς εταίρους της καθώς και τον κύριο εγγυητή της, κατά της επιθετικότητας των ΗΠΑ.

Σε κάθε περίπτωση η Κούβα σήμερα βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση από ό,τι το 1991 και το Κράτος εξασφαλίζει δωρεάν τα βασικά αγαθά για την διαβίωση του λαού.

γ) Η κυβέρνηση –μέσω στρατηγικού σχεδιασμού, προσπαθεί να προσελκύσει ξένα κεφάλαια για έργα και όχι μόνο, που κυμαίνονται από ξενοδοχεία μέχρι τη Ζώνη Ειδικής Ανάπτυξης Mariel (ZEDM).

Η κυβέρνηση σκοπεύει να μετατρέψει το λιμάνι της Mariel σε έναν σημαντικό βιομηχανικό κόμβο όπου οι ξένες εταιρείες μπορούν να δημιουργήσουν εργοστάσια με όρους που δεν επιτρέπονται για ξένες επιχειρήσεις αλλού στην Κούβα.

Τα δυνητικά οφέλη περιλαμβάνουν φόρους στις επιχειρήσεις που λειτουργούν στο ZEDM, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντική ροή εσόδων, καθώς και σχετικά υψηλούς μισθούς.

Μέχρι στιγμής, εταιρείες από την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Βραζιλία, το Μεξικό και τη Νότια Κορέα έχουν ήδη δηλώσει συμμετοχή στο ZEDM, αν και το ποσό που επενδύεται παραμένει κάτω από τους δηλωμένους στόχους της κυβέρνησης.

δ) Η εξασφάλιση της καθημερινότητας και η παροχή στέγης για όλους τους πολίτες αποτελούν σημαντικές κατακτήσεις της Επανάστασης, ωστόσο, στην παρούσα φάση, η αδυναμία για έναν υψηλότερο μισθό στους εργαζόμενους,

υπονομεύει ορισμένα από τα ιστορικά επιτεύγματα της Επανάστασης, μεταξύ αυτών το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και την καθολική δωρεάν εκπαίδευση.³

ε)  Αν πάμε λίγο σ’ αυτό που λέμε «καλάθι της νοικοκυράς» και υπολογίσουμε το μηνιαίο κόστος για μια ελληνική λαϊκή οικογένεια θα μας προκύψει χαλαρά το κόστος τουλάχιστον 2 μισθών των 500€…

Αν μάλιστα πάμε, με τα επίσημα στατιστικά η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη το 48% του πληθυσμού, 5.100.000 ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, που είναι 382€ τον μήνα.

Και από αυτό το 48% υπάρχουν 1,5 εκατομμύρια άτομα που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, δηλαδή κάτω από 182€ τον μήνα.

Αντίθετα στην Κούβα σχολεία, νοσοκομεία, είδη πλατιάς λαϊκής κατανάλωσης κλπ είναι δωρεάν για το σύνολο του πληθυσμού, ανεξάρτητα αν δουλεύει ή όχι, σπουδάζει ή είναι συνταξιούχος.

Δεν υπάρχουν ένσημα, βιβλιάριο υγείας κλπ, αλλά η πρόσβαση στις δομές και τις υπηρεσίας, είναι άμεση (μόνο με ταυτότητα) και επιπλέον, υπάρχει ένα περίεργο «οικογενειακό βιβλιάριο» η διάσημη Libreta de Abastecimiento (τετράδιο),

που μ’ αυτό, κάθε οικογένεια προμηθεύεται δωρεάν από τα αντίστοιχα κρατικά καταστήματα, μια ποσότητα βασικών τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης, αντίστοιχη του αριθμού των μελών της οικογένειας.

Η libreta υπάρχει από τα πρώτα χρόνια της επανάστασης και έλυσε το πρόβλημα της δίκαιης διανομής βασικών ειδών, με τρόπο μοναδικό στον κόσμο, χωρίς την μεσολάβηση χρήματος.

Όλα τα παραπάνω φυσικά δε σημαίνουν ότι η Κούβα είναι o παράδεισος των υλικών απολαβών, αντίθετα έχει προβλήματα, που εύκολα διαπιστώνει κανείς, κυρίως από τον ανοιχτό-δημοκρατικό τρόπο που συζητιούνται παντού αλλά κυρίως από τον μαζικό – μαχητικό τρόπο που τα παλεύουν.

Με βάση όλα αυτά λοιπόν, υπολογίστε εσείς, φίλοι, τον κουβανικό μισθό, το «καλάθι της νοικοκυράς», τον κουβανικό «πλούτο» και την κουβανική «φτώχεια».

Η άποψή μας

1) Ήδη σε πρόσφατο σημείωμα, αλλά και σε προηγούμενα [1], [2] κλπ. τονίσαμε κάποια υπαρκτά προβλήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στη σύγχρονη Κούβα και τις ανησυχίες που αυτά προκαλούν στους απανταχού κομουνιστές και «ονειροπόλους» μιας νέας ανώτερης κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

2) Οι οικονομικές επιλογές που καθορίζουν και τις πολιτικές -στα πλαίσια της διαλεκτικής σχέσης βάση/εποικοδόμημα, φυσικά δεν αποτελούν σχεδιασμούς επί χάρτου μετράει και η «λογιστική πλευρά».

Από την άποψη αυτή δε θα διαφωνήσουμε με τον υπουργό οικονομίας και σχεδιασμού όταν μιλάει για:

«Ενίσχυση της εθνικής βιομηχανίας», «με στόχο την υποκατάσταση των εισαγωγών», «επενδυτική διαδικασία με  προγράμματα προτεραιότητας», «μεγαλύτερη χρήση των παραγωγικών δυνατοτήτων που υπάρχουν στη χώρα», «εγγύηση προσφοράς (διάθεσης) των βασικών προϊόντων άμεσης προτεραιότητας, με έμφαση στη λιανική πλατειάς λαϊκής κατανάλωσης», «στροφή των ξένων επενδύσεων στην εθνική βιομηχανία» κλπ.

Όμως:

3) Σχετικά με τα κίνητρα πχ. για τις περιοχές που χαρακτηρίζονται «Ociosidad de Tierra» και που ανέρχονται σε πάνω από 8.500.000 στρέμματα (σχεδόν η μισή Πελοπόννησος), γιατί εγκαταλείφθηκαν;

Γιατί δε στάθηκε δυνατή η αναβάθμιση, μέσω του δημόσιου, αλλά αυτό μπορεί να το κάνει ο ιδιώτης;

4) Επειδή μας έχει καεί η γούνα από την «ανάπτυξη» τις «δραστηριότητες που αναζωογονούν την ανάπτυξη», που χρησιμοποιεί και ο κος υπουργός πρέπει να βάλουμε το καίριο ερώτημα «ανάπτυξη για ποιον»; και με τι όρους;

Φυσικά, ειδικά τώρα που ο συσχετισμός δύναμης είναι συντριπτικά σε βάρος μας, δεν αγοράζεις τσάμπα -και ειδικά αν είσαι Κούβα, πιθανά χρειάζεται και να «ακροβατήσεις».

Υπάρχουν καλές προθέσεις;

Αναμφισβήτητα ναι!, αλλά και πάλι η πρόθεση έχει να κάνει με το ζητούμενο. Το πρόβλημα με το διπλό νόμισμα (με ό,τι αυτό σημαίνει -μαύρη αγορά κλπ) παραμένει, παρά το ότι -υποτίθεται, θα ήταν λυμένο πολύ πριν τη συνταγματική μεταρρύθμιση.

Και οι ανταλλαγές γίνονται σε σκληρό νόμισμα. Επομένως η «πανάκεια» του ιδιωτικού τομέα προς το παρόν δεν έλυσε ουσιαστικά ζητήματα.

Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 4% σε σύγκριση με πέρσι, αλλά το ποσό αυτό δεν κατανεμήθηκε 100% σε κοινωνικές δράσεις.

Ακόμη και η φορολογία του απλού κόσμου αλλάζει σιγά-σιγά προς το χειρότερο.

5) Σε κάθε περίπτωση, με την ολοκλήρωση της συνταγματικής μεταρρύθμισης, θα ξεκαθαρίσουν παραπέρα κάποια πράγματα – οψόμεθα!, ευχόμενοι, μέρες που είναι, ότι καλύτερο.

Σημειώσεις:

[1]. Kατέχει αυτή τη θέση τα 10 τελευταία χρόνια.
[2]. «Ociosidad de Tierra»: Απομακρυσμένες ακαλλιέργητες/χέρσες αγροτικές εκτάσεις, πολλές φορές χωρίς δρόμους και άρδευση, παρουσία και του μολυσματικού -επεμβατικού μη ενδημικού φυτού «marabú», άρα καθόλου «ελκυστικές», κατά δήλωση του υπουργού γεωργίας που φτάνουν σε όλο το νησί τις 865.000 εκτάρια.
[3]. Παρά τις συνεχείς αυξήσεις είναι κάτω από το υψηλά επίπεδα της 10ετίας του ’70-’80 πριν τις ανατροπές.

Πηγή: Ατέχνως