Ένα γράμμα του Βλ. Μαγιακόφσκι προς τον Μαξίμ Γκόρκι
Εκτός από το ότι γεννήθηκε σαν σήμερα (7 Ιούλη 1893) στην πόλη Βαγδάτη της Γεωργίας στην περιφέρεια Κουτάϊσκαγια, δεν θα αναφέρω άλλο τι βιογραφικό. Δεν είναι αυτός ο στόχος μου.
Ο τραγικός τρόπος με τον οποίο ο Λαμπρότερος εκπρόσωπος της προλεταριακής ποίησης διάλεξε να «φύγει» από τη ζωή, έδωσε τροφή σε κάθε αντισοβιετικό κι αντισταλινικό κατακάθι της Ιστορίας,
αφού εντέχνως τον έφεραν ως «απογοητευμένο» από την πορεία της Επανάστασης, ως θύμα της ΤσεΚά και του Στάλιν κι ότι ακόμα κι ο Έρωτας της Ζωής του Λίλη Μπρικ τον «παρακολουθούσε» στενά κι έδινε αναφορά στην υπηρεσία Ασφαλείας.
Γελοιότητες. Εικασίες ανάξιες πάσης διάψευσης.
Ο Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι, ο άνθρωπος που όργωσε όλη την αχανή επικράτεια της Σοβιετικής Ένωσης με το «κόκκινο τρένο», δεν ύμνησε κατά παραγγελία την Επανάσταση.
Κυρίως ύμνησε το ΜΕΛΛΟΝ της. Τι φουτουριστής θα ήτο άλλωστε.
Στον Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι άρεσαν οι γυναίκες. Όπως η Έλι Τζόουνς, με την οποία έκανε και μια κόρη την ύπαρξη της οποίας αγνοούσε μέχρι που συναντήθηκαν πάλι στο Παρίσι,
όταν είχε πάει να χαρεί ένα ακόμα έρωτά του, την Τατιάνα Γιακόβλεβα, η οποία αρνιόταν να τον παντρευτεί όπως διακαώς ο ίδιος επιθυμούσε.
Είναι βέβαια κι ο μεγάλος Έρωτας με τη Λίλη Μπρικ, σύζυγο του εκδότη Όσιπ Μπρικ.
Επομένως, με βάση την ερωτική του ιδοσυγκρασία, εκτιμώ ότι «έφυγε» όπως έφυγε, ένεκα μιας ερωτικής απογοήτευσης.
Παρακάτω παρατίθεται ένα γράμμα το οποίο έστειλε στον Μαξίμ Γκόργκι, στην Ιταλία.
Ο Μαξίμ Γκόργκι ήταν από τους πρώτους που εντυπωσιάστηκε από την ποίηση του Βλαδίμηρου.
Για λόγους που δεν έγιναν ποτέ σαφείς, πράγμα που έδωσε τροφή στον ‘αντισταλινισμό’ της εποχής – από τότε υπήρχε σαν «ρεύμα» αμφισβήτησης της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης – ο Μαξίμ Γκόργκι έζησε στο εξωτερικό από το 1921, έως το 1932 που επέστρεψε στη Σοβιετική Ένωση
κατόπιν προσωπικής επιθυμίας του ίδιου του Στάλιν, που του έστειλε πρόσκληση να επισκεφτεί τη Σοβιετική Ένωση.
Οι ποιητές, αντίθετα από τους αναγνώστες και τους κριτικούς, έχουν ένα δικό τους, ιδιαίτερο τρόπο «επικοινωνίας».
Ελπίζω να παρακολουθήσουμε κατά πως αξίζει την άποψη του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι που σαφώς επικρίνει τη στάση φυγής του Μάξιμου Γκόργκι.
Ένα γράμμα του Βλ. Μαγιακόφσκι προς τον Μαξίμ Γκόρκι
Γράμμα του συγγραφέα
Βλαντίμιρ Βλαντίμιροβιτς Μαγιακόφσκι
προς στον συγγραφέα
Αλεξέι Μαξίμοβιτς Γκόρκι
«Αλεξέι Μαξίμοβιτς,
απ’ όσο θυμάμαι, ανάμεσά μας συνέβη κάτι σαν καυγάς ή τσακωμός. Εγώ έφυγα, με το γυαλιστερό τριμμένο παντελόνι μου· εσείς όμως πήρατε βαγόνι πολυτελείας. Τώρα είναι αλλιώς. Με γκρίζο στους κροτάφους, και εμπνευσμένα βλέμματα. Δεν χώνομαι με ηθικολογίες, δεν κάνω τον σωτήρα, χωρίς ειρωνεία, σαν συγγραφέας προς συγγραφέα μιλάω.
Λυπάμαι πολύ, σύντροφε Γκόρκι, που σεις δεν είσαστε παρών στα έργα των ημερών μας. Νομίζετε ότι μας βλέπετε καλύτερα από τον λόφο του Κάπρι;
Εσείς και ο Λουνατσάρσκι1, είσαστε γενικά αξιέπαινοι, άνθρωποι καλοί, αλλά αυτός που γράφει δεν ντρέπεται – προωθεί όλη μέρα τα επαινετικά του φυλλάδια.
Τι μας κάνει, να περηφανευόμαστε; Πουλάνε το «Τσιμέντο» σε όλους τους πάγκους. Εσείς μήπως ένα τέτοιο βιβλίο δεν το εκτιμάτε;
Δεν υπάρχει πουθενά τσιμέντο, αλλά ο Γλαντκόφ2 έγραψε μια δέηση για το τσιμέντο. Βουλώνεις τα ρουθούνια σου, σουφρώνεις τη μύτη και πηγαίνεις δίπλα στον βάλτο για ένα μίλι.
Με την ευκαιρία, λένε, ότι ανακαλύψατε τα λείψανα αυτού… του Καλίνικοφ.3 Λίγοι γνωρίζουν την ωραία γραφή, για να περιγράφουν το ηλιοβασίλεμα ή τα ανθισμένα ρεπάνια. Αλλά όταν στο βάθος η ψυχή είναι παγωμένη, για δοκίμασε να τη ζεστάνεις!
Και η ζωή των στίχων είναι ομαλή. Που είναι η φλόγα; Κι ούτε μια σπίθα δεν υπάρχει στους στίχους τους, είναι κρύοι και άθλιοι. Όλα όσα εισέρχονται ως εμπειρίες θα ομοιοκαταληκτήσουν εντυπωσιακά και θα τυπωθούν στο περιοδικό ως εξερχόμενα.
Και δίπλα στα σφυροδρέπανα, τους αναπαίστους διδάσκει ο καθηγητής Σενγκέλι.4 Εδώ είναι δύσκολο να καταλάβεις, είσαι στο σχολείο ή στο καπηλειό;
Αλεξέι Μαξίμοβιτς,
είχατε δει στην Ιταλία εσείς ποτέ κάτι παρόμοιο; Καιροσκοπισμός και αυλική κολακεία, αυτή τη δραστηριότητα – του τσανακογλείφτη, του χρηματόδουλου και άλλων παρόμοιων γλειφτών – που πολλοί την ονομάζουν «υγιή ρεαλισμό».
Και μεις είμαστε ρεαλιστές, αλλά δεν βόσκουμε, με μούρη σκυμμένη κάτω, –εμείς σταδιακά, αναπτυσσόμαστε στο μέλλον με τον ηλεκτρισμό και τον κομμουνισμό.
Εμείς μόνοι μας, – μην κοκορεύεστε οι τσαπατσούληδες –, γιατί εμείς χρόνια στην πλάτη κουβαλάμε το βάρος, σέρνουμε την ιστορία της λογοτεχνίας, μόνο εμείς και οι φίλοι μας.
Εμείς δεν χαϊδεύουμε ούτε βλέμμα ούτε ακοή. Εμείς – το ΛΕΦ,5 χωρίς υστερία – εμείς με σχέδιο θετικά και επίμονα χτίζουμε τον αυριανό κόσμο.
Φίλοι μας είναι οι ποιητές της εργατικής τάξης. Η γνώση τους μεγάλη δεν είναι, αλλά εισχώρησε το ένστικτό τους στην πολυφωνική ορχήστρα των λέξεων για τους μελλοντικούς αιώνες.
Πικρά σκέφτονται για τον Πικρό μετανάστη.6
Δικαιολογηθείτε, ξεσπάστε! Ξέρω – ότι εκτιμάτε και την εξουσία και το κόμμα, Θα σας έδιναν τα πάντα – από αγάπη μέχρι διαμέρισμα.
Οι πεζογράφοι μπροστά σας θα ήταν στα θρανία: -Πλάσε μας! Γύρνα πίσω! – Ή θέλεις να ζείς, σαν τον Σαλιάπιν,7 με τα χειροκροτήματα του παρφουμαρισμένου κοινού;
Κι αν επιστρέψει τώρα ένας τέτοιος καλλιτέχνης πίσω στα ρωσικά ρουβλάκια, πρώτος εγώ θα φωνάξω:
«Να πας από κει που ’ρθες, λαϊκέ καλλιτέχνη της δημοκρατίας!»
Αλεξέι Μαξίμοβιτς,
μήπως εξαιτίας των γυαλιών σας εσείς δεν βλέπετε πια το Γεράκι8 που πετάει ψηλά; Ή έγιναν φίλοι σας τα Φίδια9 που έρπουν στον κήπο;
Λέγανε (συνηθισμένες φήμες!), ότι εσείς δεν έρχεστε εξαιτίας της φυματίωσης. Και είσαστε στην Ευρώπη όπου κάθε πολίτης βρωμάει από ηρεμία, από λαιμαργία κι από συνάλλαγμα!
Δεν είναι άραγε ο αέρας μας καθαρότερος, αραιωμένος δυο φορές από την καταιγίδα των δύο επαναστάσεων!
Αντί να πετάς τη δημοκρατία με τα οράματα και τις εξεγέρσεις, αφήνοντας τη φαλάκρα σου να φωτίζει την αυγή του νότου- δεν είναι καλύτερα, σαν τον Φέλιξ Εντμούντοβιτς,10 να αφήσεις την καρδιά σου να σκιστεί στο σήμερα.
Εδώ είναι μέχρι τον λαιμό οι δουλειές, με ανασκουμπωμένα τα μανίκια, με λάβαρα στον ουρανό κατακόκκινα, και ατσαλένια Γεράκια με κινητήρες που κρώζουν στον αέρα προσέχοντας μην πλησιάσουν οι Αητοί.11
Με τις δουλειές με το αίμα, και με αυτά τα ποιήματά μου, που δεν έγιναν με υποδείξεις, δοξάζω την υψωμένη κόκκινη φωτοβόλο Οκτωβριανή, καθυβρισμένη, τραγουδισμένη, και κατατρυπημένη από σφαίρες σημαία!»
Μετάφραση: Ελένη Κατσιώλη
Σημειώσεις:
[1]. Ανατόλι Βασίλιεβιτς Λουνατσάρσκι (1875-1933 στη Γαλλία). Η τέφρα του εντοιχίστηκε στην Κόκκινη Πλατεία.
[2]. Φιόντορ Βασίλιεβιτς Γκλαντκόφ (1883-1958). Συγγραφέας που ανήκει στη σχολή του λογοτεχνικού σοβιετικού ρεαλισμού. Έγραψε το μυθιστόρημα «Τσιμέντο».
[3]. Ιωσήφ Φιόντοροβιτς Καλίνικοφ (1890-1934 στην Τσεχοσλοβακία). Ρώσος ποιητής του αργυρού αιώνα και συγγραφέας. Με το έργο του «Άγια λείψανα» θεωρήθηκε πορνογράφος και εχθρός της επανάστασης.
[4]. Γκεόργκι Αρκάντιεβιτς Σενγκέλι (1894-1956). Ποιητής και μεταφραστής.
[5]. ΛΕΦ: Λέβι Φροντ (αριστερό μέτωπο) τέχνης.
[6]. Παιχνίδι λέξεων με το ψευδώνυμο του Γκόρκι που σημαίνει Πικρός.
[7]. Ο μπάσος τραγουδιστής της όπερας Σαλιάπιν εγκατέλειψε τη Σοβιετική Ένωση το 1922.
[8]. «Άσμα για το γεράκι». Το γεράκι εκτός από το έργο του Γκόρκι είναι και έμβλημα της Ρωσίας.
[9]. Υπάρχει ακόμα ένας ήρωας εκτός από το Γεράκι στο έργο του Γκόρκι: το Φίδι ή καλύτερα η Δεντρογαλιά.
[10]. Ντζερζίνσκι (1877-1926) με το κομματικό ψευδώνυμο Σιδερένιος Φέλιξ. Ιδρυτής και επικεφαλής της ΤΣΕΚΑ και της ΟΓΚΕΠΕΟΥ.
[11]. Ο αητός είναι έμβλημα των ΗΠΑ.
Του Ρωμύλου Αυδή
